Bediüzzaman Hazretleri, Van’da kaldığı zamanlarda Bitlis’te hıfzına almış olduğu kırk kitaba ek olarak elli kitab daha ezberledi. Bu kitablar sadece dînî ilimlerin esaslarına dair kitablar olmayıp, fennî, tarihî, edebî kitablar da bunlara dâhildi.

Bu konuyla alâkalı olarak kardeşi Molla Abdülmecid şöyle der:

“Kur’ân-ı Kerîm’i on beş gün içinde hıfzetti. Kamus’ul Muhitten (Okyanus) altmış satırlık bir sahifeyi bir defa okumakla ezberine alırdı. Evet, bu zat, gerek medrese, gerekse mekteb ilim ve fenlerinden ezberine aldığı metinleri, kitabları unutmamak için, daima ezberinden okuyup tekrarlamaya mecburiyeti vardı. Ezberinde bulunan metinlerin toplamı otuz Kur’ân kadar idi. [1]

Üstad Hazretleri’nin kendileri de bu konuyla ilgili şunları söylemiştir:

“Ben gençliğimde Van’da Vâli Tâhir Paşa’nın konağında kalırken, Vâli bana bir oda tahsis etmişti. Ben orada kalırdım. Her gece yatmadan önce üç saat kadar hâfızamdakileri tekrar ederdim. O zaman hakikaten doksan kitabı hâfızama almıştım. Her gece hâfızamdakileri üç saat tekrar etmekle üç ayda bir bu kitabların tekrarını yaparak devrini bitiriyordum. Ben geceleri hâfızamdaki kitabları tekrarlarken, merhum Tâhir Paşa, beni zikir ve evrad okuyor zannedermiş. Cenab-ı Hakk’a şükür kardeşlerim, bütün o mahfuzatım (ezberlerim), Kur’ân’ın hakaikine (hakikatlerine) çıkmak için bana basamak oldular. Sonra Kur’ân’ın hakaikine ulaştım, çıktım baktım ki; her bir âyet-i Kur’âniye kâinatı ihata ediyor gördüm. Artık ondan sonra başka bir kitaba ihtiyacım kalmadı. Kur’ân bana kâfi ve vâfî (yeterli) geldi.” [2]

Bahsi geçen bu hâdiseler, Bediüzzaman’ın ne denli sağlam bir ilmî temeli olduğunu ortaya koyan vesikalardan sadece bir kaçıdır.

[1] Mufassal Tarihçe-i Hayat, c. 1, s. 147 Geri

[2] Aydınlar Konuşuyor, s. 384 Geri