بدیع الزمان حضرتلرینڭ قرآنده كي توافق معجزه سنڭ كشفی و يازديرمسي
بدیع الزمان حضرتلرینڭ قرآنده كي توافق معجزه سنڭ كشفی و يازديرمسي
ایچنده كیلر
توافقڭ آڭلام و أوكمی
توافق ، بربرینه دنك كلمك ، بربریله اویغون وضعیت آلمق دیمكدر . خصوصًا تصادفه ویریلمه احتمالی اولمایان و آرقه سنده الهی بر قصد و اراده نڭ وارلغی حسّ ايديلن ” دنك كلمه لره “ توافق دینیر . قرآنده كی توافقلر ایسه ، قرآنده بولونان طوپلام ٢٨٠٦ عدد ” اللّٰه “ لفظنڭ پك آز مستثنالر خارج آلت آلته ، بعضًا ده قارشی قارشویه ویا صیرت صيرته كلمسیدر . قرآنڭ ٦٠٤ صحيفه سنڭ چوغنده ” اللّٰه “ لفظی أوچ ، بش ، سكز ، اون ، تا اون آلتی عدد كبی چوق مقدارلرده بولونمقده در . بونڭ یاننده ٨٤٦ عدد رب و ٦٩ عدد قرآن كلمه لرینڭ ده تمامی توافقه كيرمكده در . آیریجه ، هر صحیفه ده بولونان و عین كوكدن كلن امثال كلمه لر ده آلت آلته كله رك توافق ایتمكده در .
قرآنده كی توافق ایدن كلمه لرڭ اللّٰهڭ اراده سنه ناصل دلالت ایتدیگنه و ناصل قرآنڭ بر معجزه سي اولدیغنه اشارتله استاد بدیع الزمان شویله دیر :
” بو توافقات غیبیه تعبیر ایتدیگمز صنعت بديعه ( خارقه صنعت ) ، اعجازڭ اجزاي حقيقيه سندن ( معجزه لرڭ حقيقي قسملرندن ) دگل . بلكه بر نوع اعجازڭ ( معجزه لك ) وظیفه سنی كوردیگی ایچون اعجازڭ اجزاسی ( قسملری ) ایچنه داخل اولمشدر . چونكه اعجاز كوسترییوركه قرآن كلام اللّٰهدر ( اللّٰه كلامیدر ) . بشرڭ كلامی ( انسان سوزی ) دگلدر . شو توافقات غیبیه دخی مادام تصادف ایشی اولامییور و فكر بشرڭ دوشونوشی دگلدر . او دە دلالت ایدركه او كلام غيبدندر ، بشرڭ سوزی دگلدر . “ [١]
” قدسی بر شیئڭ ظرفی و قيليفي عارضی ( صوڭره دن اولمە ) بر قدسیت آلدیغنه بناءً و توافقده بر اشارت قدسيه كوردیگمزدن توافق نظریمزده مبارك اولمشدر . هم توافق ( دنك كلمه ) اتّفاقە ( اويوشمه يه ) اشارت ، اتّفاق ایسه اتحاده ( برلشمەیه ) اماره ، اتّحاد ایسه وحدته ( برلگه ) علامت ، وحدت ایسه توحیده ( اللّٰهڭ برلگنه ) دلالت ، توحید ایسه قرآنڭ درت اساسندن اڭ مهم اساسی اولدیغندن توافق نظریمزده یوكسك بر میمنت ( بركت ) آلمشدر . هم توافق شوقی تزیید ( آرتيروب ) و كلامی تزیین ایتدیگندن ( سوسله دىگندن ) نظریمزده كوزللشمشدر .سعید نورسی “ [٢]
توافقڭ انسان اراده سیله اولمدیغی ، الهی بر اراده نڭ أثری اولدیغنه اشارت ایچون - رساله لرده كی توافقلر حقّنده حضرت استاد شویله بر مثال ویرر :
” مثلا ، بنم آووجمده نخود ، لبلبی ، أوزوم ، بوغدای كبی ماده لر بولونسه ، بن اونلری یره آتسه م ؛ أوزوم أوزومه ، لبلبی لبلبی یه قارشی صیره لانسه ، هیچ شبهه قالیرمیكه ، المدن چیقدقدن صوڭره ، غیبی بر ال مداخله ایدوب صیره لاماسین . ایشته حروفات و كلمات او ماده لردر ، آغزیمز او آووچدر . سعید نورسی “ [٣]
رسالۀ نورده كي توافقلری رنكلی اولارق كوسترن خسرو خطی بر صحیفه
صوڭ اولارق ، بدیع الزمان حضرتلری توافق مسئله سنه نه دن بو قدر اهمّیت ویردیگنی یینه رساله لرده كورونن توافقلر أوزرندن شویله آڭلاتیر :
” ناصلكه چوق مبارك و قدسی بویوك بر ذات ، غایت فقیر و محتاج بر آدمه امید ایدیلمدیگی بر طرزده التفاتكارانه بر قابده بعض كاغدلره صاریلی بر هدیه احسان ایتسه ، البته او بیچاره آدم ، او پك بویوك ذاته قارشی هدیه سنڭ بیڭلر مثلندن فضله تشكّر ایتمك ایستر . و بیڭ او هدیه قدر قیمتلی بولونان او هدیه ایله كوستریلن التفاته قارشی تشكرده نه قدر دە اسراف و افراط ایتسه ، مقبولدر . و او چوق مبارك ذاتڭ هدیه سنه صاردیغی كاغدلری دە تبرّك دییوب شكر كبی ییسه ، حتّا او هدیه ایچنده كی جوزلرڭ قابوقلرینی دە تبرّك دییوب اكمك كبی ییسه ، باشنه قویسه ، اسراف اولمادیغی كبی ؛ رسالت النّور یوزنده ، ارادۀ عامه ایچنده عنایت خاصه التفاتی ، توافق ظرفیله احسان ایدیلمش . البته توافقه دائر تفصیلات و تصویرات ، فعلي تشكراتڭ بر نوعیدر . و سوینجڭ و منتدارلغڭ هیجانلی بر ترشحاتیدر . اوت ، بویله بر ذاتڭ التفاتنی كوسترن مادی قرق پاره احساننه قارشی و قرق بیڭ لیره یه دگر التفاتنه مقابل ، نه قدر تشكّر أیله سه ، اسراف دگلدر . “ [٤]
سعيد النورسي
بدیع الزمانڭ قرآنده كی توافقلری كشفی
بدیع الزمان حضرتلری یازدیغی رساله لرله ، ایمان حقیقتلرینی قوتلی دلیللرله اثبات ایدییور ، قرآنه ياپيلان شدّتلی هجوملری دفع ايدييوردي . كنچلگنده عهد ایتدیگی كبی ، ” قرآنڭ سونمز و سوندیریلمز معنوی بر كونش اولدیغنی دنیایه اثبات ایتمك “ ایچون حقيقي استاد اولان قرآنه يوڭلييور ، اوندن آلدیغی نورلري اطرافه نشر ايدييوردي .
بو حرارتلی فعالیته دوام ایدركن ، اسپارطه یه كليشنڭ بشنجی سنه سی اولان ١٩٣٢ ییلنده ، [٥] قرآنڭ یازیسنده بولونان بر خارقه سی كندیسنه كوستریلدی . مشهور خطّاط قاييش زاده حافظ عثمان خطیله یازیلان كندی قرآننی اوقوركن ، اللّٰه لفظلرینڭ آلت آلته كوزل ديزيلر حالنده بربرینه توافق ایتدكلرینی ، یعنی مننظمًا دنك كلدكلرینی كوردی . دقتله بو مصحفي باشدن صوڭه اينجه له دي . آلتی یوز درت صحیفه اولان قرآنڭ همن هر صحيفه سنده بو توافقلر چوقلقله بولونویوردی . بونڭ بر تصادف أثری ، یا دە یازان كاتبلرڭ ایشی اولمدیغنی ، بالعكس قرآنڭ كندینه عائد بر مزیت اولدیغنی آڭلادی . قرآنڭ اللّٰه كلامی اولدیغنڭ كوزله كورولن آچیق بر دليلنڭ بو شكلده اورته یه چیقدیغنه قناعت ایدرك بو قناعتنی شویله آچيقلادى :
” بو حافظ عثمان خطیله یازیلان عین قرآني تدقيق ایتدك . باشده لفظ اللّه ( اللّٰه لفظی ) اولارق غایت معنیدار توافقات غیبیه یی ( غیبدن كلن توافقلری ) كوردك . بن كندی قرآنمده او توافقاته ( توافقلره ) برر برر اشارت قویدم . دقّت ایتدككه سطرلر و آیتلر اورته سنده كی فاصله لر ( آرالقلر ) انتظامسز اولدیغی ایچون توافقات قسمًا بوزولمش . اونڭله برابر بزه قناعت كلدیكه توافق مطلوبدر ( ایستنمكده در ) . “ [٦]
یینه حضرت استاد عین معنایی دستكله ین شو آچيقلامه لري یاپار :
” دردنجی نكته : صحيفۀ واحده ده كي ( عین صحيفه ده كي ) توافقاتدر . قرداشلرمله أوچ درت آیری آیری نسخه لری مقابله ایتدك ( قارشيلاشديردق ) . عمومنده كي توافقات مطلوب اولدیغنه قناعتمز كلدی . یالڭز مطبعه مستنسخلری ( یازانلری ) باشقه مقصدلری تعقیب ایتدكلرندن ( خط صنعتنه آغیرلق ویردكلرندن ) بر درجه توافقاتده انتظامسزلق دوشمش . تنظیم ایدیلسه ( دوزنلنسه ) پك نادر استثنا ایله مجموع قرآنده ایكی بیڭ سكز یوز آلتی [ ٢٨٠٦ ] لفظۀ جلالڭ ( اللّٰه لفظی ) عددنده توافقات كورونه جكدر . و بونده بر شعلۀ اعجاز ( معجزه لك ایشیغی ) پارلایور .
چونكه فكر بشر بو پك كڭیش صحيفه يي احاطه ایده مز و قاریشاماز . تصادفڭ ایسه بو معنیدار و حكمتدار وضعیته ألی اولاشاماز . ( بو ) دردنجی نكته یی بر درجه كوسترمك ایچون یڭی بر مصحف یازدیرییورزكه اڭ منتشر ( یایغین ) مصحفلرڭ عین صحیفه عین سطرلرینی محافظه ایتمكله برابر صنعتكارلرڭ لاقیدلغنی ترتیب ایله ( دوزنله يه رك ) عدم انتظامه ( دوزنسزلگه ) معروض قالان یرلری تنظیم ایدوب توافقاتڭ حقيقي انتظامی ان شأ اللّٰه كوستریله جكدر . و كوستریلدی .
اَللّٰهُمَّ يَامُنْزِلَ الْقُرْاٰنِ بِحَقِّ الْقُرْاٰنِ فَهِّمْنَا اَسْرَارَالْقُرْاٰنِ مَادَامَ الْقَمَرَانِ وَصَلِّ وَسَلِّمْ عَلٰي مَنْ اَنْزَلْتَ عَلَيْهِ الْقُرْاٰنَ وَعَلٰي اٰلِه۪ وَصَحْبِه۪ اَجْمَع۪ینَ اٰم۪ینَ [٧]
یوقاریده كی موزونڭ خسرو خطی توافقلی رسالۀ نورده كي اصلی
استادڭ بو توافقلری كشف ایتدیگی حافظ عثمان مصحفي ، ذاتاً ” بتون صحيفه لرينڭ آیتله صوڭه ایرمسی “ كبی بر خارقه ایله مشهور ایدی . عین مصحفده اللّٰه لفظلرنده بویله بر خارقەنڭ دە موجود اولدیغنی كورن استاد ، بو توافقلرڭ كوزه كورونور حاله كلمه سنی آرزو ایتدی و نیتنی طلبه لرینه خطابًا شویله آچيقلادى :
” صحیفه و سطرلری دگيشديرمه مكله برابر ، تكلفسز ( زورلامه یاپمادن ) او توافقات مطلوبه ( ايستنن توافقلر ) بر درجه كوستریله بیلیر … . مصحفي أوچ نوع مركبله ؛ لفظ اللّٰه قرمزی ، سائر توافقات باشقه رنكلی مركبله ، آیتلری سیاه یازدیرمق املنده يم . “ [٨]
آیت بركنار اولچوسی
عثمانلینڭ صوڭ دور مبارك خطّاطلرندن بری اولان قاييش زاده حافظ عثمان نوری افندی ، [٩] قرآن آیت بركنار آدیله بیلینن یڭی بر صحیفه دوزني ایله یازارق قرآن خطی تاریخنده یڭی بر چیغیر آچمشدر . عثمان نوری افندی بو مصحفي يازاركن ، صحیفه لرڭ بوی اولچوسی ایچون اڭ اوزون آیت اولان و تام بر صحیفه طوتان مداینه آیتنی [١٠] سطرلر ایچون ایسه ، قرآنڭ اڭ قیصه سوره لری اولان كوثر و اخلاص سوره لرینی أولچو آلدی . تمامًا قرآندن آلدیغی بو أولچويله یازدیغی مصحفده ، بتون صحیفه لرڭ آیتله باشلایوب آیتله بیتدیگی خارقه بر دوزن اورته یه چیقدی . قرآن آیتلرینڭ هر بری فرقلی اوزونلقلرده اولمه سنه رغمًا ، صحیفه صوڭلرنده اصلا اوزونجه بر آیت دنك كلوب ده دیگر صحيفه يه كچمييوردي . حالبوكه او زمانه قدر یازیلان مصحفلرده بو طوروم يوقدي . یعنی آیتلر صحیفه صوڭلرنده صوڭه ایرمز و دیگر صحيفه يه كچردی .
بو صحیفه دوزننڭ أهمیتی و قرآنه عائد اولوشی حقّنده استاد بدیع الزمان شویله دیر :
” حافظ عثمان خطیله مطبوع قرآنده نه كبی مزیتلر كورونسه ، كاتبلرڭ و مستنسخلرڭ ( چوغالتانلرڭ ) هنری اولاماز. طوغريدن طوغری یه قرآنڭ مزيتلريدر . چونكه اڭ بویوك آیت اولان آیت مداینه ، [١١ ] او مصحفڭ صحيفه لرنده أولچو آلینوب اوڭا كوره صحیفه لر بليرلنمش و اونلرده چوق مزیتلر كورونمش . مثلا ، بتون صحیفه لرڭ صوڭنده كوزل بر شكلده آیت تمام اولویور . هم او مصحفڭ سطرلری ایچون أولچو ، اڭ قیصه سوره اولان سورۀ كوثر ایله سورۀ اخلاص اساس طوتولمش. مادام قرآنڭ آیت و سوره سنڭ مقیاسیله اولمشدر . او خطدە ( یازیده ) نه قدر مزیتلر وارسه طوغریدن طوغری یه قرآنه عائددر . “
حضرت استاد بو صحیفه دوزننڭ بر خطّاطڭ كندی فكریله دگل بر الهام أثری اولارق اورته یه چیقدیغنی دوشونويوردي .
” ترتيب قرآن ارشاد نبويله ، منتشر و مطبوع قرآنلر دە الهام الهی ایله اولدیغندن ؛ قرآن حكیمڭ نقشنده و خطّنده ( یازیلرنده ) ، بر نوع علامت اعجاز اشارتی ( معجزه لك علامتی ) وار . چونكه او وضعیت ، نه تصادفڭ ایشی و نه ده فكر بشرڭ دوشونوشیدر . “ [١٢]
١٨٠٠ ‘ لي ييللرڭ صوڭلرنده یازیلان بو یڭی مصحف ، صحیفه صوڭلرنده كوزله كورونن بو خارقه وضعیتی و صحيفه لره كتیردیگی انتظام ایله چوق كچمدن بتون اسلام دنياسنده بویوك بر رغبت كورمشدر . بو سایه ده ، آرتیق قرآن كريملر اكثریتله بو أولچو ایله یازیلیر اولمشدر .
قرآن كریمڭ صحیفه اڭی ایچون اساس آلینان اخلاص سوره سی
قرآن كریمڭ صحیفه بویی ایچون اساس آلینان مداینه آیتی ( ٤٧ . صحیفه )
قاييش زاده حافظ عثمانڭ مصحفنده كي انتظامسز توافقلری كوسترن بر صحیفه
خسرو أفندینڭ مصحف الده عین صحيفه ده كي توافقلرڭ انتظامه كیرمش شكلی
قاييش زاده حافظ عثمانڭ مصحفنده كي انتظامسز توافقلری كوسترن دیگر بر صحیفه
خسرو أفندینڭ یازدیغی مصحفده عین صحيفه ده كي توافقلرڭ انتظامه كیرمش شكلی
بحثی كچدیگی أوزره ، حافظ عثمانڭ مصحفنده اورته یه چیقان تك خارقه ، صحیفه لرڭ آیت طوراقلري ایله بيتمسي دگلدی . دقتله باقیلدیغنده صحیفه ایچنده اللّٰه لفظلرینڭ ، - بعض قايمه لرله برلكده - آلت آلته ديزيلديگي كوزله كوروله بیلیر طورومده يدي . فقط بو خارقه نڭ كمالیله اورته یه چیقوب كوزله كورونور حاله كلمسی ایچون ، یاریم عصر داها كچمه سی و قدرڭ تعیین ایتدیگی زمانڭ كلمسی كركه جكدي . بلكه قرآنڭ يازيسنده كي بو معجزه نڭ اورته یه چیقمه سی ایچون اڭ مناسب زمان ، قرآنه قارشي دهشتلی هجوملرڭ اولاجغی او زمان ایدی !
بدیع الزمانڭ توافقلی قرآني يازديرمقده كي غایه سی
حضرت استادڭ توافقلی قرآني يازديرمقده كي اڭ مهم مقصدی ، قرآنڭ كوزلره خطاب ایدن بر معجزه سنی اورته یه چیقارمق و معنویاتدن اوزاقلاشمش بو عصرڭ انسانلرینه كوزلری ایله كوره بيله جكلري بر قرآن معجزه سنی كوسترمكدي . بو وسیله یله قرآنڭ اللّٰه كلامی اولوشی حقّنده ، دین دوشمانلرنجه خلقڭ آراسنده یاییلان شبهه لری كيدره جك مادی بر خارقه یی دە كوزلر اوڭنه سرمكدي .
باشقه بر مقصد ایسه ، قرآنڭ بتون انسان غروپلرينه باقان آیری برر معجزه سی ویا معجزه لگنی حسّ ایتدیرن بر خارقه سی بولوندیغنی كوسترمكدي . استادڭ كوزلی طبقه دیدیگی ، معنایی آڭلامايان عوام طبقه سنڭ دە قرآنڭ معجزه لرندن بر نصیبلری اولمليدي . ایشته او نصیب ایسه قرآن یازیسنده اورته یه چیقان توافق خارقه سيدر . بو خارقه ، یالڭز عوامڭ دگل ، ایشیتمه انگللی اولانلرڭ دە خصوصی بر نصیبيدر . اونلر دە ايشيته مدكلري قرآنڭ بر خارقه سني بو صورتله كوزلریله كوره بيله جكلردي . حتّا كورمديگمه اينانمام ديین ، یا دە اينانمقده زورلق چكن بو عصرڭ ماده جی انسانلرینڭ دخی بو معجزه دن بر نصیبلری واردی . اونلر دە آرتیق آرادقلری كبی كوزله كورونور بر خارقه یی قرآنده كوره بيله جكلردي .
بو نكته یی حضرت استاد شویله ایضاح ایتمكده در :
” قرق مختلف طبقاته و آیری آیری انسانلره ، قرق وجه ایله قرآن حكیم معجزه لگنی كوستریر ویا حس ایتدیرر . كیمسه یی محروم بیراقماز . حتّا یالڭز كوزی بولونان ، قولاقسز ( ایشیتمه ین ) ، قلبسز ( ماده جی ) ، علمسز ( جاهل ) طبقه سنه قارشی دە ، قرآنڭ بر نوع علامت اعجازي واردر . شویله كه : حافظ عثمان خطیله و باصمەسيله اولان قرآن معجز البيانڭ یازیلان كلمه لری بربرینه باقییور . “ [١٣]
استادڭ توافقلی قرآني يازديرمقدن دیگر بر مقصدی دە اونوتديریلمەيە چاليشيلان قرآن یازیسنه انسانلرڭ نظرلرینی چویرمك و قرآن خطنه یڭی بر شوق اويانديرمقدي . بو مقصدینی شویله افاده ایدر :
” ( بو قرآني يازديرمقده كي مقصدم ) خطوط قرآنيه نڭ ( قرآن یازیلرینڭ ) محافظه سنه خدمتدر . چونكه كوردمكه ، سوزلرده ( رساله لرده ) توافقاتڭ ظهوري ( كورونمه سی ) ، فتوره دوشن ( اوصانان ) مستنسخلرڭ ( رساله لری یازانلرڭ ) شوقنی يڭيله دي . غیرته كلدیلر . یڭی بر هوس اویاندی . كندینه یازانلر تكرار یازمەیه باشلادی . هم یوزلر آدملرڭ سوزلره و طولاییسیله قرآن حقیقتلرینه قارشی ايمانلري قوتلندی . حتّا بر قسم دینسزلر دخی او توافقاتی كوروب انكار ایده مدكلری ایچون اقراره مجبور اولدیلر . حتّا بونلردن بریسی دیمش : ‘ بونلری اقرار ایتمم فقط انكار دە ایده مم . چونكه كوزمله كورويورم‘ دیمش . “ [١٤]
بدیع الزمان حضرتلری یازمش اولدیغی رساله لرله ، قرآنه - معنالرندن یازیلرنده كی توافق خارقه سنه قدر - بتون يوڭلريله خدمت ایدركن بر اندیشه یی ده طاشییوردی . او دە تمامًا قرآندن كلن و قرآنه خدمت ایدن رسالۀ نورلرڭ بعض آرد نیتلی یا دە جاهل انسانلرجه قرآنله قياسلانمەيە قالقيشيلمه سي ایدی . بتون شرفی قرآنڭ بر تفسيري اولمه سندن قايناقلانان رسالۀ نورڭ بو يولله چوروتولمه يه چاليشيلمه سندن اندیشه ایدییوردی . بو سببه بناءً قرآنڭ توافق خارقه سني اورته یه چیقارمق ایچون یازدیغی رموزات ثمانیه رساله سنده بو موضوعه تماس ایچون شو ايضاحلرده بولوندی :
” سوزلر نامنده كی یازیلان رساله لر ، قرآن معجز البيانڭ بر نوع تفسير حقيقيسي اولدیغنی و او تفسيرڭ تأليفنده مرجع و مأخذ و حقيقي استاد و تام رهبر صرف آیات قرآنیه اولدیغی و بو فقیر و عاجز مؤلّفڭ حصه سی اونده صرف بر ترجمان اولدیغنی و طوغریدن طوغری یه او رساله لر قرآنڭ حقائقی ( حقیقتلری ) و او حقائقڭ برهانلري ( دلیللری ) اولدیغنی و قرآنڭ ألنده بر قیلینچ حكمنده اولارق او قلعۀ اسلاميه يه كلن تهاجمه ( صالديريلره ) قارشی طاورانان و معنًا قرآنڭ معناسی و لاینفك ( آیریلماز ) و اوندن كلمش معنوی بر جزؤي اولديغني بتون قوتلریله او قرآنه باقار و اشارت ایدرلر و اونی هدف اتّخاذ ایدرلر و آیاتندن كلن سنوحات و الهامات ( قلبه كلن الهاملر ) اولدیغنی و مؤلفنڭ اقتدار و اختیارینڭ پك فوقنده ( أوزرنده ) بر طرزده اولدقلرینی مكرّرًا اثبات ایدوب بیان ایتدیگمز حالده ، قرآن نامنه و قرآن حسابنه رقابتكارانه بونلره باقمق و اونلرده كی اعجاز قرآندن ( قرآنڭ معجزه لگندن ) انعكاس ایدن ( عكس ایدن ) جلوه لری قرآنڭ حقيقي اعجازيله موازنه ایتمك ( طارتمق ) و رقابتكارانه اونلرڭ سقوطني ( دوشمه سنی ) و كسادينى ( ويريمسزلگنى ) و چوروكلگنی آرزو ایتمك البته قرآنه صداقت دگل .
چونكه قرآنڭ النده كی قيلينجي قرآنه چويرمك و قرآنڭ صادق خدمتكارینی قرآنه قارشي مبارزه وضعیتنی ویرمك و قرآندن كلن و قرآنڭ نورندن و ميزان اعجازنده ( معجزه لك طارتيسنده ) بولونان نورلريني ( رساله لری ) قرآنه قارشي موازنه ایتمك ( طارتمق ) البته بر خیانتدر و بر جنایتدر ! صاقین ، دقّت ایدیڭزكه نفس امّاره سزی بو جهتده آلداتماسین !
هم قرآن عظیم الشانڭ كونشنی آيينه لرده كي كوچوجك جلوه لریله موازنه ایدوب قیمتنی تنزیل ایتمك ( دوشورمك ) و جدّاً التزام ( صاحبلنمه ) و محبته لایق اولان او ( رساله لره ) قرآن حسابنه بر نوع عداوتكارانه و تنقيدكارانه باقمق اونلرڭ فیضلرندن محروم قالمق كبی بر دیوانه لكدر . عجبا احاديث شريفه ( حديثلر ) قرآني تفسير ایدركن قرآن ایله موازنه ایدیله بیلیر می ؟ حقيقي بر تفسیرده كی آیاتڭ كوزل حقیقتلری حقائق قرآنیه ایله موازنه ایدیله بیلیر می ؟ حالبوكه رساله لر ایسه ، طوغریدن طوغری یه استادی ، منبعی ، معناسی و نتیجه سی حقائق ايمانيه و قرآنيه در . و او حقائقڭ برهانلريدر ( دلیللریدر ) .
مادام حقیقت بودر . او رساله لرده تظاهر ایدن ( كورونن ) توافقات غیبیه ( یازیلرنده كی توافقلر ) طوغریدن طوغری یه قرآن حكیمڭ بر نوع جلوۀ اعجازيدر . چونكه او رساله لر قرآنڭ اعجاز معنويسنڭ نمونه لريدر . و اونلرده كی توافقات غیبیه او اعجاز معنويسنڭ تجسّم ایتمش ( جسملشمش ) بر نقشيدر ( یازیسیدر ) دینیله بیلیر . چونكه او حقائقڭ موزونيتي ( أولچوليلگي ) و انتظامی و كوزللگیدركه أویله منتظم اسلوب لباسنی ( البسه سنی ) كییر چیقار . “ [١٥]
طلبه لردن قرآن یازمە طلبی و تعقیب ایدیله جك اوصول
قاييش زاده حافظ عثمانڭ وفاتندن یاقلاشیق قرق ییل صوڭره ، ١٩٣٢ ‘ یە كلیندیگنده بدیع الزمان حضرتلری اونڭ یازدیغی مصحفده كي كیزلی قالمش توافقلری كوردی و بونلری اورته یه چیقارمەیه قرار ویردی . داها صوڭره بر استشاره طرزنده طلبه لرندن توافقلی قرآني يازمه لري ایچون چالیشمەیه باشلامه لريني ایسته دی و شویله دیدی :
” قرآن معجز البيانڭ ایكی یوز اقسام اعجازيه سندن ( معجزه لك قسملرندن ) نقشی ( يازيسنده كي ) بر قسمنی كوستره جك بر طرزده ، قرآن عظیم الشانی ، حافظ عثمان خطیله تعیین ایدن و آیت مداینه مقیاس ( أولچو ) طوتولان صحیفه لری و سورۀ اخلاص واحد قیاسی طوتولان سطرلری محافظه ایتمكله برابر ، او نقش اعجازي ( یازیده كی معجزه يي ) كوستره جك طرزنده بر قرآن یازمەیه دائر مهم بر نیتمی ؛ خدمت قرآنده كي آرقداشلریمڭ نظرلرینه عرض ایدوب مشورت ایتمك و اونلرڭ فكرلرینی استمزاج ایتمك ( فكرلرینی آلمق ) و بنی ایقاظ ایتمك ایچون شو قسمی یازدم ، اونلره مراجعت ایدییورم . “ [١٦]
” شو مسئلۀ مهمه بنم كبی مشوّش ، پریشان ، خسته لقلی ، قلمسز ، یاریم امّی بر آدمڭ ایشی اولاماز . بنم قهرمان آرقداشلرم و خدمت قرآنده عظيمكار قرداشلرم بڭا نورانی قلملریله و منوّر قلبلریله یاردیم ایتملی و فكرلرینی ده بو خصوص حقّنده بیلدرملی . “ [١٧]
یینه عین موضوعده شویله دیر :
” ای اخوان ( قرداشلر ) ! مادام جناب حقّ كمال رحمتیله بزی قرآن حكيمه خدمتكار قبول ایتدیگنی كوستریر بر طرزده بزی موفّق ایدییور . بز ده مرحمتنه و عنایت و توفيقنه استناد ایدوب او مركز نوراننڭ اطرافنده متساند ( اوموز اوموزه ) بر دائرۀ محیطه اولمەیە چالیشملی یز . و خط قرآنڭ رفعنه ( قرآن یازیسنی قالدیرمەیه ) چالیشانلری صوصديرملي يز . و قرآني اونوتديرمه يه نیت ایدنلرڭ نیتلرینی اونلره اونوتدیرملی یز .
أوّلا : هر بریمز اولادی وارسه لااقل بر ولدینی ، یوقسه مستعد ( قابلیتلی ) باشقه بر چوجغه قرآني أوگرتملي يز . كندی أوگرتمەسه ده أوگرتمك ایچون حمایه و تشویق واسطه سیله بریسنی يتيشديرملي يز .
ثانیًا : قرداشلريمزده عربی خطی ( قرآن یازیسی ) وارسه - چوق كوزل اولمق شرط دگل - تعیین ایتدیگمز طرزده بر ایكی جزؤي يازمه يه غیرت ایتمك ، عربی خطی اولمایانلر اونلره ، یعنی او یازانلره جدّی معاونت ( یاردیم ) ایتمك لازم كلیر .
ثالثًا : بزه فكرلریله ، قلملریله یاردیم ایتسینلر . بولدقلری مزاياي قرآنيه يي ( قرآنڭ توافقه دائر مزیتلرینی ) بزه بيلديرسينلر . چونكه عموم اخوان ( قرداشلر ) نامنه بو مهم مسئله اورته یه قونولويور . بر ایكی شخصڭ حدی دگل بونی چويره بيلسين . “ [١٨]
حضرت استادڭ بو تكليفنه ، قرآن يازابيله جك ، نسخ خطنه آشنا اولان شاملی حافظ توفیق ، خواجه صبري ، حافظ علی ، حافظ خالد ، معلّم غالب ، حافظ زهدی ، حقی افندی و احمد خسرو افندی كبی طلبه لر ممنونيتله اشتراك ایتدیلر و توافقلی قرآنڭ یازیلمه سنه نامزد اولدیلر . بدیع الزمان حضرتلری ، چوغی خطّاط ، حافظ ویا خواجه اولان اون طلبه سنه قرآنده كی توافقاتی كوسترر طرزده یازمه لری ایچون أوچر جزؤ ویردی . هپسی ده بویوك بر شوق ایله جزؤلريني یازمەیه باشلادیلر .
حضرت استاد یازاركن ناصل بر اصول تعقیب ایده جكلرینی ده كندیلرینه شویله بیلدیردی :
” اللّٰه لفظنڭ تام توافقلرينه اشارت قويمشم . استثنا قالانلر ایسه بر قسمنڭ باشقه وظيفه لري اولدیغی ایچون توافقه كيرمييور . چونكه باشقه یره باقییور ویاخود او كلماتڭ مجموعندن معنیدار بر كلمه چیقدیغندن یری دگيشديريلمييور . و بر قسمی ایسه مطبعه نڭ و یازانلرڭ سطرلرده و آیتلرڭ آرالرنده كی انتظامسزلغندن و بو توافقلری حس ايده مه مه سندن موجود توافقی بوزمشلر . اویله لر ایسه صیره یه كیرملی . حتّا ممكن ایسه صحیفه ده ایكی ویا أوچ صیره ایله موازنه تعقیب ایدیلسین . “ [١٩]
توافقلی قرآن احمد خسرو افندی یه نصیب اولویور
قرآن یازمە خدمتنده وظیفه آلان طلبه لر ایچنده ، قرآن یازمەیه مخصوص اولان نسخ خطی جهتیله خسرو افندی اونلردن كريدي . بونڭله برلكده ، استادینڭ بو آرزوسنی یرینه كتیرمەیی اڭ چوق آرزو ایدنلردن بری ده او اولمشدی . بو تكليفه شویله جواب ویردی :
” چوق محترم ، سوگیلی استادم !
… اون سكز بیڭ دگل ، سوگیلی استادیمڭ بویوردقلری كبی یگرمی سكز بیڭ علمه باقان او بویوك فرقان الٰهنڭ ( قرآنڭ ) ، بوگونكی عصردن باشقه كله جك عصرلره دە باقان وجهلرینڭ بعض مهم نقطه لرینه اشارت ایدیلمسی و لفظ اللّٰه ( اللّٰه لفظلری ) أوزرنده واقع توافقاتڭ كوزه چارپاجق و نظری جلب ایده جك شكله افراغ ایدیلمسی ( چوريلمسي ) و بعض كلمه لرده كورونن معنیدار توافقاتڭ كوزللكلریله میدانه چیقاریلمسی حقّنده واقع استادیمڭ فكرلرینه حدم اولمایارق یینه استادمدن آلدیغم قوت و جسارت ایله اشتراك ایدییورم . و بویله بر قرآن كریمڭ یازیلمه سی حقّنده واقع اولاجق هر فداكارلغه حاضر اولدیغمی ، اوتانارق باشدن آیاغه قدر بنی استیلا ایدن بو سرورڭ ویردیگی حالت روحیه أوزرینه عرض ايدييور و آیریجه دییورمكه : سوگیلی استادیمه ایسته نیلن شكلده كندی ألمله یازیلمش بر قرآن كريمي يازوب تقدیم ایتمه یی چوق آرزو ایدییورم . فقط مسئله نڭ مستعجليتنى ( عاجللگني ) دوشونه مه یوردم . و بر ده دیگر قرداشلریمڭ بو شرفدن محرومیتیدركه ، بو فكریمڭ و بو آرزومڭ قبولنده اصرار ایده مییورم .
… بناءً علیه قرآن حقّنده سوگیلی استادیمڭ دوشوندكلرینه پك بویوك بر احتیاج اولمقله برابر ، بو كوزل و پك بویوك بر امر خیره قاپی آچان بو ایشڭ همن اكمال ایدیلمسی ایچون هر شیئه ترجیح ایدیلمسی رجا و استرحامنده یم .
خسرو “ [٢٠]
استادڭ خسرو افندی یه جوابی
بِاسْمِه۪ سُبْحَانَهُ وَاِنْ مِنْ شَيْءٍ اِلاَّ يُسَبِّحُ بِحَمْدِه۪
اَلسَّلاَمُ عَلَيْكَ وَ عَلٰي وَالِدَتكَ وَ عَلٰي اَخ۪يكَ وَ عَلٰي اِخْوَانِك الْمُخْلِص۪ينَ وَ رَحْمَةُ اللهِ
وَ بَرَكَاتُهُ بِعَدَدِ حُرُوفِ الْقُرْاٰنِ
مبارك صدّیق قرداشم و خدمت قرآنیه ده پك صمیمی و جدّی و غیرتلی آرقداشم خسرو !
یڭی و چوق خیرلی نيتمزه جدّی اشتراكڭز بنی چوق مسرور ایتدی . بالخاصّه داها أوّل كندی خطّڭزله بڭا بر قرآن یازمسنی دوشونديگڭز بنی بو نیتده زیاده تشویق ایتدی . سنڭ حقّنده بویوك بر امیدیمی قوتلندیردی . اللّٰه سزدن ابدًا راضی اولسون . سنی قرآنه باغيشلاسين .
عزیز قرداشم ، قلبًا سڭا پك بڭزه ین حافظ علي‘ ( یی ) بر حیوانله سڭا كوندروب سنی یانمه آلمق تشبّث ایتدك . كیجه ده ( معنوی ) بر اشارته بناءً، ‘ خسروڭ قیمتدار یدی سكز كون وقتنی ضایع ایتمه ! اونڭ بدلنه قرآني يازسين . أوچ جزؤي يازدقدن صوڭره سنڭ یاننه كلسين‘ قلبمده دینیلدی . بن ده حافظ علی یه ، بكر آغایه آقشامكی تشبثی كری بیراقییورم دیدم . نه ایچون دیدیلر . دیدم : ‘ خسروڭ مبارك و نورانی قلمی ایله قرآنڭ نورلرينه هر كون ایده جگی خدمتی دوشوندم ، اجرتی یوكسك بولدم . بنمله كوروشمك منفعتی اوڭا مقابل كلمییور . چونكه خسرو بنده كی استادینى كورمك ایچون بورایه قدر كلمك دگل ، بر رساله نڭ قاپوسنی آچمق یتر . اونده استاديله كوروشه بیلیر . بنده كی قرداشنی كورمك ایسه كیجه كوندوزده قاچ دفعه اخروی قرداشيله معنًا درگاه الهیده كوروشور . اسمیله رسمیله كورولور . ‘ دیمك برابرز ، فراق یوق . اگر بنده كی خدمت قرآنده كي آرقداشنی كورمك ایسه ، اونده ایكی جهت وار :
یا خدمت قرآنه عائد بر پروغرام آلمق ایچوندر ویاخود شخصًا ذوقلی ، صمیمی ، اخروی بر صحبت ایچوندر . برنجی شق ایسه ، [ فَاَرْسِلْ حَك۪يمًا وَلَاتُوصِه۪ ] ، یعنی بر ایشه درایتلی بر آدمی كوندردیگڭ وقت وصيته لزوم یوق . او ایشی بجرير قاعده سنجه بن سنی خدمت قرآنده ماهر بر حكیم بیلییورم . سنڭ یازیلریڭه دقّت ایتدیگم وقت حیرتله مهارتنی تماشا ایدییورم . اونڭ ایچون كندی نسخه مده اشارت ایتدیگم توافقات قرآنيه يي محافظه ایتمكله كندڭ دوشونديگڭ طرز بنم مقبولمدر . بن قطعیًا حسّ ایتدمكە ، قرآنده خصوصًا لفظ اللّٰهده توافق مطلوبدر . بن ده حس ایتدیگم یرلرده اشارت قویدم . بعضًا خطڭ انتظامسزلغیله انتظامدن چیقان انحرافلي توافقی قبول ایتمشم ، اشارت ایتمشم . ان شأ اللّٰه سنڭ انتظاملی خطّڭله لوح محفوظده كي انتظاملی توافقاتڭ بر جلوه سی كورونه جكدر .
ایكنجی شق ایسه : شخصمی لایق كورمييورمكه ، شخصی صحبتده بر مقام آلسین . هر نه ایسه ، حافظ علی أفندی یی روحلی بر مكتوب اولارق سڭا كوندرییورم .
محترم آخرت همشيره م و معنوی والده م اولان مبارك والده ڭزه چوق سلام و دعا ایدییورم . رمضان شريفڭ مقبوليتنه علامت اولارق البته بنده اولدیغی كبی اونده دە بر صارصینتی ، بر راحتسزلق ویرمشدر ، مراق ایتمه سین . اونڭ كبیلرڭ راحتسزلقله كچن بر ساعتی بر كون عبادت حكمنه كچر ان شأ اللّٰه .
قرداشڭز میرزازاده سعید نورسی “ [٢١]
استاد بدیعالزمانڭ بارله ده كی طلبه لرینه یازدیروب خسرو افندی یه كوندردیگی یوقاریده كی مكتوبڭ اوريژينالي
یینه حضرت استاد او كونلرده یازدیغی دیگر بر مكتوبنده ایسه شویله دییوردی :
” كندی قرآنمده بر نوع اعجاز قرآني ( توافقلری ) كوسترر اشارتلر قويمشم . بر زمان حیاتده قالسه م خسروڭ كرامتلی اولان مبارك قلمی ایله كوزه كورونه جك بر نوع سكّۀ اعجازيه يي ( توافق معجزه سنی ) كوستره جك بر طرزده بر قرآني يازديرمق عنايت الهيه دن تمنّی ایدییورم . “ [٢٢]
استاد بدیعالزمانڭ خسرو افندی یه كوندردیگی یوقاریده كی مكتوبڭ اوريژينالي
احمد خسرو افندی داها ایلك آیلر ایچنده فوق العاده بر موفّقیت كوستردی . حصه سنه دوشن ایلك أوچ جزؤدن ایكیسنی یازوب استاد بديع الزمانه گوندرديگنده بو ایشله معنًا وظیفه لی شخصڭ خسرو افندی اولدیغنی آڭلایان حضرت استاد ، هم اونڭ بو ایشڭ باش وظيفه ليسي اولدیغنی مژده له دی ، هم ده یازاركن دقّت ایدیلمسی كركن بعض نقطه لری صيره لايان شو مكتوبی قلمه آلدی :
” بِاسْمِه۪ سُبْحَانَهُ وَاِنْ مِنْ شَيْءٍ اِلاَّ يُسَبِّحُ بِحَمْدِه۪
اَلسَّلاَمُ عَلَيْكُمْ وَ رَحْمَةُ اللهِ وَ بَرَكَاتُهُ بِعَدَدِ اَسْرَارِ الْقُرْاٰنِ
مبارك ، صدّیق ، قیمتدار قرداشم !
یازدیغڭ قرآن حكیمڭ ایكی جزؤي بڭا اثبات ایتدیكه ، بو خدمت قدسیه ده باش كتابت ( باش یازارلق ) سنڭ حقڭدر . آرقداشمزدن عربی خطی چوق مكمّل بوراده ایكی ذاتڭ یازدقلری ایكی جزؤ سنڭ يازدقلرڭله مقایسه ایدیلدی . چوق كری قالمشلر . كیتدكجه سنڭ خطّڭڭ كوزللگی داها زیاده اولویور . ان شأ اللّٰه بو خير عظیمە و بو خدمت قدسيه يه تمامیله موفّق اولاجقسڭ . یالڭز باشده توافقاتده آز انحراف ( قايمه ) وار . كیتدكجه انتظامه كیرمش . بوراده مطبعه لری آیری آیری و صحیفه لری مختلف طرزده درت بش مصحفلري مقابله ایتدك . عمومنده لفظ اللّٰهده كي توافق عمومًا مطلوب اولدیغنی اتفاقا اعتقاد ایتدك و كوردك ، شبهه مز قالمادی . و آڭلادقكه مصحفلرڭ و مطبعه لرڭ مستنسخلری یازیلرنده لفظ اللّٰهڭ مطلوب توافقاتندن باشقه دیگر مقصدلری تعقیب ایتمشلر . اونڭ ایچون لفظ اللّٰهده كي معجزانه توافقات عظیمە بر درجه انتظامدن چیقمش . ان شأ اللّٰه سنڭ كرامتلی قلمڭله او توافقات انتظامه كیرر .
سنڭ تدبيريڭه و مهارتڭه تام اعتمادمله برابر بونی دیرمكه ، قولایلقله ممكن اولمق شرطیله ؛ مثلا ایكیشر ایكی توافقدنسه ، درتلی بر توافق داها كوزلدر . بر صحيفه ڭزده آلتی و بریسنده یدی لفظ اللّٰه توافقاتی نظر دقتی جلب ایدر بر جمالی وار . هم مركّب ثابت اولمق شرطیله پارلاق اولمسنی چوق آرزو ایدییورم . ممكن اولدقجه سونوك اولماملی . بحث ایتدیگڭ بر كیلو قدر مركبڭ آلینمه سی رأيڭزه محوّلدر ( بیراقیلمشدر ) . فقط لفظ اللّٰهدن باشقه كي توافقات أویله سیاه مركّبلرله آز كورونور . هم سائر توافقات ایچون لفظ جلالڭ ( اللّٰه لفظنڭ ) توافقاتنی ضایع ایتمه ملی .
مجموع قرآنده لفظ جلالڭ عددنده چوق سرلرینی كوردك . معجزانه پارلایان بر قاچ سرلرینی یازدق . صوڭره سزه كوندریله جك . بڭا یازمق ایچون نیت ایتدیگڭ قرآن حكیمڭ باشده یازیلدیغی تقدیرده مركّب پارلاق ایسته یورم . یالدیزله مناسبتدار لطفي افندیله مشورت ایت . ممكنسه لفظ اللّٰه یالدیزله ویا داها پارلاق بر مركبله و سائر توافقاتی كورونه جك بر طرزده یازیلمه سنی روحم چوق آرزو ايدييور. بويله بر قرآن بنم ایچون نه درجه قیمتدار اولدیغنی بونڭله آڭلاییڭزكه اگر خسروڭ قلمیله آرزو و امید ایتدیگم طرزده بر قرآني بري بڭا ویرسه هدیه سنی یوز آلتون لیره ایسته سه بو فقیر حالمله برابر قبول ایدوب كمال مسروريتله آلاجغم . چالیشوب او بورجی ادا ایتمك ایچون لزوم اولسه حماللق دخی مفتخرانه و متشكّرانه ایده جگم .
چونكه أویله بر قرآن كندینی هم اوقوتدیراجق ، هم بطن ( ایچ ) پرده لرنده كي حسنی و جمالی ( كوزللگی ) احساس ایتدیره جكدر ( حسّ ايتديره جكدر ) فكرنده یم . هر نەیسه شیمدیلك بو قدر یتر . بڭا یازدیغڭ یگرمی سكزنجی مكتوب أوّلجه یازدیغڭ معجزات احمدیه كبی بنی مسرور ایتدی . علی افندی قرداشمز اعجاز قرآني ( ٢٥ . سوزی ) توافقاتنی محافظه ایتمك نیتیله یڭیدن یازمق ایستییور . چوق تشكّر ایدرم . چندان او خسروڭ بویوك قرداشیدر ( آغابگيدر ) . فقط بو صنعتده كوچگيدر . اونڭ تدبيرندن و يارديمندن استفاده ایتملی . تا معجزات احمدیه ( ١٩ . مكتوب ) كبی كوزل اولسون .
باشده محترم مبارك والده مز و رأفت بگ و لطفي افندی و علی افندی قرداشمز و حسن و عمر [٢٣] یڭی قرداشلریمز اولارق عموم دوستلریمزه سلام و دعا ایدییورم .
قرداشڭز سعید نورسی “ [٢٤]
خسرو افندی خطّاط اولمادیغی حالده حضرت استاد اونڭ یازیسنده معنوی بر كوزللك بولوندیغنی حس ایدییور و اڭ كوزل خطّاط یازیلرینه ترجیح ایدرك شویله دییوردی :
” خسرو افندی بیلسینكه يازاجغي قرآني آخر حیاتمه قدر اوندن اوقومق نیت ایتمشم … اونڭ خطنده بر مستثنالق وار . اونڭ خطّ عربيسي نه قدر نقصان اولورسه اولسون اڭ یوكسك خط اونڭ خطنی كورییورم . بو خدمت مقدّسەده باش كتابتلك ( كاتبلك ) اونڭدر. اونڭ ایچون باشده هركسدن أوّل اوڭا كوندردمكه چابوق باشلاسین . “ [٢٥]
” صدّیق ، مبارك و قلمی كرامتلی و خدمتی موفّقیتلی و قلبی سلیم و عقلی مستقیم قرداشم و آرقداشم احمد خسرو افندی !
سز چوق يورولويورسڭز ، سزه آجییورم . فقط چاليشمه ڭزڭ ثمره سنی دوشوندكجه او شفقت ، ممنونیت و تبريگه انقلاب ایدییور . سنڭ قلمڭ قرآن یازمه سنه مأمور اولدیغنه قناعتم كلمش . اڭ كوزل قلم ، سنڭ قلمنه ياناشامييور. يالڭز حافظ علی سنڭ آرقه ڭدن سنی تقلید ایدرك كلییور … . خسرو قرآن خدمتنده بولونان كاتبلرڭ معنوی بر شاهی حكمندەدر دیمكدر ان شأ اللّٰه . “ [٢٦]
استاد بديع الزمانڭ بارله ده كی طلبه لرینه یازدیروب خسرو افندی و ایكی آرقداشنه كوندردیگی یوقاریده كی مكتوبڭ اوريژينالي
توافقلی قرآن یازمە خدمتنده كندیلرینه باشلانغيچده أوچر جزؤ ویریلمش اولان دیگر نور طلبه لری ایسه عین نتیجه یی آلاماديلر . بو وظيفه نڭ معنًا خسرو افندی یه ویریلدیگنی آڭلایارق بو خدمتی اوڭا بیراقدیلر . اونلر ایچنده خط صنعتنی اڭ ایی بیلن شاملی حافظ توفیق بو دورومی شویله آڭلاتیر :
” اڭ آز عربی خطی اولان بر قرداشمه ، خسروه ، یتیشه مدم . بزلر بتون حیرت ایتدك . “ [٢٧]
خسرو أفندینڭ یازدیغی توافقلی قرآني بديع الزمانه تقديمي
خسرو افندی ، توافقلی قرآني ١٩٣٢ - ١٩٣٣ ييللرنده ایلك كز تماملايوب ، بارله ده بولونان استادینه ، بر مكتوبله برابر تقدیم ایدركن ، بو ایشه باشلادیغی زمانده كی دویغولرینی و یازمە اثناسنده قارشيلاشديغي الٰهی لطفلری ، ” سوگیلی استادم ، عزیز خواجه م ، افندیم حضرتلری ! ال و آیاقلریڭزدن اوپه رك ، صحّت و عافیتڭز ایچون دعاجی یم “ دییه باشلایان حرمتكار و اوزون بر مكتوبنده شویله قلمه آلمشدی :
” لفظۀ جلال ( اللّٰه لفظی ) و لفظ رب توافقاتی ایله كلمه توافقاتنی محافظه ایتمك صورتیله ، بر قرآن كریم یازیلمه سنی امر بویوردیغڭز وقت ، پك بویوك بر سوینجله قلمه صاريلمشدم. ايلك یازدیغم أوچ جزؤڭ باشلانغیجنده ، او قدر مشكلاتله یازی یازییوردمكه ، سوینجمی یأس ، شوقمی فتور ( اوصانچ ) طولدیرمشدی . اساسًا عربی ( نسخ ) خطمڭ هیچ اولمامسی ، یأسمی تشدید ، فتوريمي تزیید ایدییوردی ( یأس و اوصانجمي آرتیرییوردی ) .
سوگیلی استادم ، بو حال چوق دوام ایتمدی . ایلك كونلرده صباحدن آقشامه قدر چالیشدیغم حالده ، بش ویا آلتی صحیفه یازی یازابیلمك ، بنم ایچون بویوك بر موفّقیت ایكن ، قرآن عظيم البرهانڭ یاردیمی امدادیمه یتیشدی . مشكلاتڭ یرینی سرور ، تأثرڭ یرینی سوینچ قاپلادى. بعض كونلر قلمی المدن بیراقمامق ایچون ، نماز وقتنڭ اوزامه سنی ویاخود غروبڭ اولمامسنی ( كونشڭ باتمامسني ) تمنّی ايدييوردم. بعضًا اولوردی ، صباحلره قدر یازی یازمق ایستردم .
بعضًا اولور ، یازیلمه سی غایت كوچ صحیفه لره ، قرآندن استمداد ایدردم ( یاردیم ایستردم ) . غایت قولایلقله ، او صحيفه يي یازمەیه موفّق اولوردم . بعضًا اڭ قولای یازیلاجق صحیفه لرده استمدادی بیراقیردم . المده قلم كویا یازی یازمقده اظهار عجز ایدردی ( عاجزلك كوسترردی ) . حتّا بعضًا یاڭلیش یازارق صحیفه لری تبدیل ایتدیگم ( دگيشديرديگم ) اولوردی .
بو قدر تسهیلات آراسنده ، عربی خطمڭ شكلنڭ دگیشمكده اولدیغنی كوردم. برنجي دفعه كی ، یازدیغم یازیلرمله صوڭ یازدیغم یازیلریمی قارشولاشدیردیغم وقت ، بویله چاپراشیق بر یازی ایله ناصل اولور دە دل آور بر پهلوان كبی اورته یه آتیلدیغمی دوشونه رك أوّلجه چوق مأیوس اولدم . صوڭره دە سوینجمدن مسرورانه شكرلر ایتدم .
قرآنده موجود توافقاتی ایله برابر یازان حافظ علی ، خواجه صبري ، حافظ زهدی كبی قرداشلریمڭ یازدقلرینی كوردكجه ، شوقم آرتييوردي. اميدڭ فوقنده ( أوزرنده ) بر ترقّیات كوردم. بو اثنالرده كی عنایتڭ ( الهی یاردیملرڭ ) بر قسمی قلبه طلوع ایدییوردی ( طوغويوردي ) . بر قسمی ادارۀ تعیشمه ( كچيممه ) تعلّق ایدییوردی ( علاقه ليدي ) . بر قسمی دە یازی یازاركن وقوع بولویوردی . مثلا صوڭ بر حادثه یی عرض ایده جگم . شویله كه :
اڭ صوڭ یازدیغم سورۀ توبه نڭ ١٩٧ ‘ نجي صحیفه سنده آلتی لفظۀ جلال موجود . دماغمه صحیفه نڭ یازیلاجق شكلنی حاضرلادم . سَيَرْحَمُهُمُ اللهُ اِنَّ اللهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ آیت جلیله سنده كی ایكی دانه لفظۀ جلال ( اللّٰه لفظی ) ، توافق خارجی قالمق صورتیله یازمەیه باشلادم . وقتاكه فَمَا كَانَ اللهُ ده كی لفظۀ جلالی یازدم . دوشوندمكه ، ایسته دیگم كبی اولمایاجق ، أویله ایسه أوچ بر ، ایكی بر توافق اولسون دیدم . بن توافق ایده جك لفظۀ جلاله ياقلاشدقجه ، لفظۀ جلاللر توافقدن اوزاقلاشییورلردی . بر تورلی آرزو ایتدیگم شكلده موفّق اولامدم .
اڭ نهایت حال حاضر وضعیت وجوده كلدی . صحيفه يي دگیشدیرمك ايسته دم. باقدم بو صحیفه اختیاریمی دیڭله مه مشدی . بونده بر مقصد و بر غایه اولاجغنی خاطرلایارق ، صحيفه يي ییرتمدم . ١٩٨ ‘ نجي صحيفه يي یازدقدن صوڭره دقّت ایتدم . ١٩٧ ‘ نجي صحیفه ده توافق خارجی بر سطرده كی ایكی لفظۀ جلال ١٩٨ . صحیفه ده عین سطر اوزرنده كی ، ایكی لفظۀ جلال ایله أوست أوسته كلدیگنی و دیگرینڭ ١٩٩ ‘ نجي صحیفه ده پك جزؤي بر انحراف ( قايمه ) ایله - بلكه یاریم سانتیم قدردر - دیگر بر لفظۀ جلالڭ أوستنده اولدیغنی كوردم ، اَلْحَمْدُ لِلهِ هٰذَا مِنْ فَضْلِ رَبِّى دییه رك ، جناب حقڭ بنم كبی علیل ( خسته ) پك چوق معصیت ( كناه ) و قصورلی بر قولنی بویله قدسی بر خدمتده استخدام ایتدیردیگندن طولایی ، نهایتسز سروره مستغرق اولدم ( سوینجه بوغولدم ) .
بو عنایت و موفّقيتلر ، فضیلت و مبجّليتده ( یوكسكلگده ) ، هر شیئه تفوّق ایدن ( أوستون كلن ) صوصماز و صوصدیریلماز بر سس ، فیّاض بر ضیا و نوّار ( نورلانديران ) بر عظمتله ، یگرمی سكز بیڭ عالمه اماملق ایدن ، درس ویرن او فرقان ازلینڭ ، حدسز كرامتلرندن بر كرامتی و نهایتسز معجزه لرندن ، قیغیلجیم - مثال كوچك بر لمعه سي ( پاریلتیسی ) ايدي. جناب حقّ دركاه عزتنده قبول بویورسه بنم كبی ، ذلّت و مسكنت ( مسكینلك ) هر طرفنی قاپلایان قصورلی ، عاجز ، بر عبد ( قول ) ایچون ، نه بویوك بر سعادت !
ایشته سوگیلی استادم : همّت عالیڭز ( یوكسك معنوی يارديملريڭز )كه ؛ و لَوْلاَكَ لَوْلاَكَ لَمَا خَلَقْتُ الْاَفْلاَكَ خطاب عزتنه ( الهی خطابنه ) مظهر اولان منبع فيوضات ( فیضلر قایناغی ) علیه الصّلات والسلام افندیمزڭ هممات قدسيه لري ( قدسی یاردیملری ) ایله و رفیق ( یولداش ) اولان قرآن عظيم الشانڭ كرامتلری ایله و جناب واجب الوجود حضرتلرینڭ مساعده و لطفلری سایه سنده و یینه اونلرڭ رضاسی اوغرنده ، امّت محمّد ( ع ص م ) ایچون واسطه اولوب یازدیریلان بو قرآن كریمی ، سزه تقدیم ایدركن ، فقیر طلبه ڭز ، سزه جدّی بر طلبه ، حقيقي بر قرداش ، مطیع بر اولاد و پیغمبر ذی شان افندیمز حضرتلرینه امّت و خلّاق كريمه ده كمتر بر قول اولابیلمك دیلكلری ایله ال و اتكلریڭزدن كمال تعظيم و حرمتله اوپرم . افندیم حضرتلری . “ [٢٨]
مكتوبڭده كی افاده لرنده ده كورولدیگی كبی خسرو افندی ، بو خدمته ، اللّٰه رضاسی اوغرینه و امّت محمّدڭ منفعتی ایچون ، عجز و فقرينڭ شفاعتیله و تام خالص بر نیتله قويولمشدي . بو حالیله توافق معجزه لی قرآنڭ كاتبی اولمەیە تام بر لیاقت قازانمشدی . ایشته بو سببله دركه ، اللّٰهڭ اذنی و لطفلری ، قرآنڭ كرامتلری ، حضرت پیغمبر ( ع ص م ) افندیمزڭ قدسی یاردیملری و استاد بدیع الزمان حضرتلرینڭ معنوی همتلریله ، قرآنڭ عصر سعادتدن بری كیمسه یه نصیب اولمایان بر معجزه سنی [٢٩] كوسترمه یه واسطه اولمق كبی چوق بویوك بر خیره وسیله اولمشدی . قرآنڭ الماس قلملی ، آلتین باشلی بو كاتبنی ، دگل یالڭز استاد و نور طلبه لری ، روحانیلر و ملكلر ده آلقيشلايورلردى . [٣٠]
احمد خسرو أفندینڭ یازدیغی توافقلی قرآندن ٤٢٢ . صحیفه
استادڭ توافقلی قرآندن دویدیغی ممنونیت
خسرو أفندینڭ توافق معجزه لي قرآني يازارق استادینه تسلیم ایتمه سی بدیع الزمان حضرتلريني صوڭ درجه ممنون ایتمشدی . خسرو أفندینڭ بو ایشده كی خارقه موفّقيتنى ، استاد بدیع الزمان تقدیرلرله شویله اعلان ایدر :
” یڭی یازدیغمز و ان شأ اللّٰه یاقینده دە طبع ایده جگمز قرآن عظیم الشانده بتون لفظۀ جلال و لفظ رب غایت استثنا ایله مانعدار توافقله مننظمًا صیره ایله بربرلرینه باقمه لريدر . حتّا متعدّد یرلرده اهل قلب و اهل حقیقت دیمشلر : بو طرز یازی لوح محفوظڭ یازیسنه بڭزه یور و اوڭا یاقیندر ، دییه حكم ایتمشلر . “ [٣١]
یوقاریده كی موزونڭ توافقلی رسالۀ نورده كي اصلی
صوڭره كی ییللرده یازدیغی باشقه بر مكتوبنده ایسه شو تقدیركار سطرلری قلمه آلیر :
” قرآنڭ كوزله كورولن بر نوع لمعۀ اعجازيه يي ، بش - آلتی مصحفده اشارتلر یاپدم ، خط عربئ قرآنیلری مكمّل اولان قرداشلریمه تقسیم ایتدم . بونلرڭ ایچنده خط عربئ قرآنده خسرو اونلره یتیشه مدیگی حالده ، بردن عموم او كاتبلره و خط عربی معلمنه تفوّق أیله دی . و خط عربیده ، اڭ ممتاز قرداشلریمزدن اون درجه كچدی . عمومًا اونلر تصدیق ایدوب : ” اوت بزدن كچدی ، بز اوڭا یتیشه مییورز “ دیدیلر . ديمك خسروڭ قلمی ، قرآن معجز البيانڭ و رسالۀ نورڭ معجزه وارى كرامتلری و خارقه لریدر . “ [٣٢]
باشقه بر مكتوبنده ایسه ، خسرو أفندینڭ یازدیغی بو قرآن ایله قازاناجغي بویوك ثوابلری كندیسنه شویله مژده لر :
” ای خسرو ! … سنڭ یازدیغڭ معجزه لي ایكی قرآن عظیم الشانڭ بو حوالیده خصوصًا رمضان شريفده سڭا قزاندیردقلری ثوابلری و تحسین و تبريكلريني ، ان شأ اللّٰه یاقینده طبعه ( باصقی یه ) كیرمسیله ، عالم اسلامدن سنڭ روحنه یاغاجق رحمت دعالرینی دوشون ، اللّٰهه شكر ايله . “ [٣٣]
توافقلی قرآن لوح محفوظده كي قرآنه بڭزەيور
استاد بدیع الزمانڭ یڭی یازیلان توافقلی قرآن حقّنده ، تقدیر و سوینجله خبر ویردیگی اڭ بویوك مژده لردن بریسی ، شبهه سز اونڭ لوح محفوظده یازیلی قرآنڭ اصلنه بڭزه یور اولمسی مژده سيدي . هر شی كبی ، قرآنڭ دە لوح محفوظده یازیلی اولدیغنی ، ” بالعكس او ، شرفلی بر قرآندر . لوح محفوظده در . “ [٣٤] آیتی آچیقجه بيلديرمكده در . باشقه بر آیت ایسه لوح محفوظده كي او قرآنڭ ملكلرجه یازیلدیغندن شویله بحث ایدر :
” او قرآن ( لوح محفوظده ) چوق معتبر ، يوكسلتيلمش ، تر تمیز صحیحفەلردەدر . مقبول ، اطاعتلی كاتبلرڭ ( ملكلرڭ ) اللریله ( یازیلمشدر ) . “ [٣٥]
رسول اكرم ( ع ص م ) افندیمزڭ حيات سعادتلري زماننده آیتلر اينمه يه دوام ایتدیگندن ، وفاتنه قدر ، قرآن تك بر كتاب ایچنده طوپلانمش دگلدی . رسول اكرم ( ع ص م ) هر بر آیت نازل اولدیغنده اصحابنه ، جبرائیل ( ع م ) ‘ ڭ بیلدیردیگی أوزره بو آیتی ، فلان سوره نڭ ، فلان صیره سنه یازیڭز دییه رك بالذّات یرلرینی سويلردي . حضرت پيغمبرڭ ( ع ص م ) آخرته ارتحالندن صوڭره ایسه ، حضرت ابوبكر ( ر ض ) و حضرت عثمان ( ر ض ) زمانلرنده زید بن ثابت ( ر ض ) باشقانلغنده قورولان هيئتلر طرفندن یاپیلان چاليشمه لرله قرآن كریم ، پیغمبر افندیمزڭ ( ع ص م ) ‘ ڭ تعریف ایتدیگی آیت و سوره ترتيبيله صحابه افندیلریمز طرفندن كتابلاشديريلارق محافظه آلتنه آلینمشدر .
بو چالیشمه لر نتیجه سنده ایكی قپاق آراسنده بر مصحف حالنه كلن قرآن كريمڭ يازيلري ایسه ، عصرلر بوینجه مبارك قرآن خدمتكارلری اولان خطّاطلر الیله دواملی كليشديريلمش ، فرقلی صحیفه أولچولری ایله پك چوق مصحفلر یازیلمشدر . قرآن یازمە صنعتی ایله برلكده صحیفه دوزني ده زمان ایچریسنده كليشوب كوزللشه رك خطّاطلرڭ ألنده بر تكامل كوسترمشدر . بالخاصّه عثمانلی خلافتنڭ دوام ایتدیگی عصرلرده ، استانبولده بویوك خطّاطلر یتیشه رك قرآن یازیسی و خط صنعتنی چوق ایلری نقطه لره طاشمشلردر . بوندن طولایی ، ” قرآن عربستانده نازل اولدی ، مصرده اوقوندی ، استانبولده یازیلدی “ سوزی ، اسلام دنیاسنده مشهور اولمشدر .
توافقلی قرآندن یاریم عصر أوڭجه ، ” آیت - بركنار “ صحیفه دوزننڭ بولونمه سیله لوح محفوظده كي قرآنڭ بكزرینی یازمەیه كیدن یولڭ قاپوسی آچيلمشدي . بوندن یاقلاشیق اللی سنه صوڭره ایسه خسرو افندی ، او قاپودن كیره رك ، بديع الزمان حضرتلرینڭ افاده سیله :
” عصر سعادتدن بری بویله خارقه بر صورتده معجزه لی اولارق یازیلمه سنه هیچ كیمسه قادر اولمادیغی حالده ، رسالۀ نورڭ قهرمان بر كاتبی اولان خسروه ؛ ” یاز ! “ أمری بویورولمه سیله ، لوح محفوظده كی یازیلان قرآن كبی “ [٣٦] بر قرآني يازوب امتڭ استفاده سنه صونمقله چوق بویوك بر شرفه نائل اولدی .
هر عصرده ، او عصرڭ احتیاجنه كوره قرآنڭ بعض نورلري احسان ایدیلمشدر و هر عصرڭ قرآندن كندینه كوره بر حصه سی واردر . قرآنه هر يوڭدن تعرضلرڭ باشلادیغی ٢٠ . عصرده ایسه ربمز ، استاد بدیع الزمانڭ الیله قرآن حقیقتلرینی اثبات ایدن رسالۀ نوري احصان ایتدیگی كبی ، قرآنڭ يازيسنده كي كوزله كوریلن بر معجزه سنی ده یینه استاد بدیع الزمانڭ كشف و تعریفيله و رسالۀ نورڭ باش كاتبي احمد خسرو أفندینڭ الیله اهل ایمانه لطف ايتمشدر . بویله جه ، معنویاتڭ ضعیفلادیغی ، كوزیله كورمدیگنه اينانمقده زورلانان انسانلرڭ یاشادیغی بو ماده جی عصرده ، قرآنڭ كوزله كورونن مادی بر معجزه سي اورته یه چیقمشدر . [٣٧]
قرآنڭ توافقلی قرآنه اشارتي
” نه یاش ، نه قورو ، هیچ بر شی یوقكه آپ آچیق بر كتابده ( قرآنده ) بو لونماسین ! “ [٣٨] آیتنڭ اشارتیله - درجه سنه كوره - هر شی قرآنده واردر . اللّٰهڭ صوڭسز علمندن كلدیگنه بناءً، شو عالمده اولان همن هر شیئی قرآن كریم ، كنل خطلریله آچیقجه درس ویردیگی كبی ، اولمش و اولاجق بتون هر شیئه ده چشیتلی درجه لرده اشارتلر ایدرك ، اونلری دە ایچنه آلیر . تك بر كتاب اولدیغی حالده ، كونمزه قدر بیڭلرجه جلد تفسيرينڭ یاپیلمش اولمسی بو حقیقتڭ بر اثباتيدر . بدیع الزمان حضرتلری بو آیتڭ تفسيرينى یاپاركن ، هر شیئڭ قرآنده ناصل یر آلابیلدیگنه شویله بر آچیقلق كتیرر :
” اوت ، هر شی ایچنده بولونور . فقط هركس هر شیئی ایچنده كوره مز . زیرا چشیتلی درجه لرده بولونور . بعضًا چكردكلری ، بعضًا نوه لری ، بعضًا خلاصه لری ، بعضًا دستورلری ، بعضًا علامتلری ؛ یا آچیقجه ، یا اشارتله ، یا رمزله ، یا قپالی اولارق ، یا اخطار طرزنده بولونورلر . فقط احتیاجه كوره و قرآنڭ مقصدلرینه مناسب بر طرزده و مقامڭ كرگي مناسبتنده شو طرزلرڭ بریسیله افاده ایدیلییور . “ [٣٩]
بو پرنسيبدن یوله چیقان بدیع الزمان حضرتلری ، قرآنڭ لوح محفوظدەكی اصلی یازیسنه بڭزه ین و قرآنڭ مهم بر معجزه سنی بو عصرده كوزلره كوسترن توافقلی قرآنڭ یازیلدیغی سنه یە قرآنده بر اشارت بولمش و كوسترمشدر . قرآنڭ كله جكدن ویردیگی خبرلری بولوب چيقارمه ده قوللانیلان سرلی بر علم اولان ” جفر علمی “ نڭ ، ” ابجد حسابی “ [٤٠] دستوری ایله بو تاریخه قرآن شویله اشارت ایدر :
” قدسی بر تاریخچه : قرآن حكیمڭ مهم بر سر اعجازيسنڭ ظهور ایتدیگی سنه نڭ تاریخی ، یینه لفظ قرآنده در . شویله كه :
قرآن كلمه سی ، ابجد حسابیله أوچ یوز اللی بردر . ایچنده ایكی الف وار ؛ مخفی الف ” الفٌ “ اوقونسه ، بیڭ معناسنده كی ” الفٌ “ در . دیمك ١٣٥١ ( م . ١٩٣٢ ) سنه سنه ، سنۀ قرآنیه تعبیر ايديله بيلير. چونكه لفظ قرآنده كي توافقاتڭ سر عجيبي ، قرآنڭ تفسيري اولان رسالۀ نور اجزالرنده او سنه كوروندی . و قرآنده كی لفظ جلالڭ اعجازكارانه سر توافقی ، عین سنه ده تظاهر ايتدي. و بر نقش اعجازي يي ( یازیده كی بر معجزه یی ) كوستره جك بر قرآنڭ یڭی بر طرزده یازیلمه سی ، عین سنه ده اولويور. و خط قرآنڭ تبديلنه قارشی ، قرآن شاكردلرینڭ بتون قوتلریله خط قرآنی یی محافظه یه چالیشمسی عین سنه ده در . و قرآنڭ مهم اذواق اعجازيه سي ، عین سنه ده تظاهر ایدییور . هم عین سنه ده قرآن ایله چوق مناسبتدار حادثات اولمش و اولاجق كبی … “ [٤١]
قرآن كریمڭ ، أوسته لك ” قرآن “ كلمه سی ایچنده ، توافقلی قرآنڭ كشف ایدیلوب یازیلمەیه باشلانديغي بر تاریخی كوسترمسی ، بو كشفڭ قرآن نظرنده نه قدر مقبول بر خدمت اولدیغنی و قرآنه ياپيلان خدمتلر تاریخنده غایت مهم بر كشف اولدیغنی بزلره چوق لطیف و سرلی بر شكلده مژده له مكده در . بدیع الزمان حضرتلری صرف بو سرڭ اورته یه چیقمه سی ایچون ٢٩ . مكتوبڭ اوچنجی و دردنجی قسملری ایله رموزات ثمانیه آدنده أوچ فرقلی رساله تألیف ایتمش و خسرو افندی ده رسالۀ نور خدمتنڭ یاننده عمرینڭ تام قرق بش سنه سنی بو خدمته صرف ایتمشدر ! باشده بدیع الزمان حضرتلری و خسرو افندی اولمق أوزره امگي كچن هركسدن اللّٰه ابدیًا راضی اولسون ! آمن …