شیخ عبد القادر گيلانينڭ قصيده سنده بديع الزماندن ، رسالۀ نوردن و نور طلبه لرندن بحث ایتمسی
شیخ عبد القادر گيلانينڭ قصيده سنده بديع الزماندن ، رسالۀ نوردن و نور طلبه لرندن بحث ایتمسی
بارله ده رسالۀ نورڭ تألیف و خدمتیله كچن ييللرڭ صوڭ سنه سنده ، ١٩٣٣ ‘ ڭ صوڭ بهارينه كلیندیگنده بديع الزمان حضرتلري ، طلبه لرینه بویوك ، مژده لی بر خبر ویردی . سكز عصر أوّل یاشامش و آل بیتدن چیقان درت بيوك قطب اعظمڭ اڭ بیوگی ، خارقه كرامتلری ایله مشهور و زماننده كی سلطانلرڭ هیبتندن تیتره دیگی بویوك ولی شيخ عبد القادر گيلاني قدس سره حضرتلری ، یازمش اولدیغی بر قصيده سنده بديع الزماندن ، رسالۀ نوردن و نور طلبەلرندن بحث ایدییور ، اونلری جسارتلنديره رك چوق آغیر شرطلر آلتنده یاپاجقلری ایمان خدمتنه اونلری تشويق ايدييوردي .
شیخ كیلانی ( ق س ) ، بو بش سطرلق قصيده سنده البته دینده كی امتحان سرینه ضد بر شكلده آچیق افاده لرله قونوشمييوردي. فقط خطاب ایتدیگی ذاتڭ وصفلری ، بره بر بدیع الزمان حضرتلری ایله مناسب دوشویور و صوڭ سطرنده ” سعید “ اسمنی آچيقجه ذكر ایدييوردي .
استاد بدیع الزمان بو قصيده يي نه مقصدله شرح ایتدیگنه دائر شو آچيقلامه يي یاپار :
” حضرت شیخ كیلانی ، خدمت قرآنيه يه نظر دقتی جلب ایتمك و او خدمت قرآنیه ، آخر زمانده طاغ كبي بويوك بر حادثه اولدیغنه اشارت ایتمك ایچون ، - شو خدمتده استعداد و لياقتمڭ پك فوقنده ( أوزرنده ) بولونمه سی و فداكار ، چالیشقان قرداشلرمله چالیشدیغمزه فضیلت نقطه سندن دگل ده بلكه سبقتیت ( خدمتی كچمه ) نقطه سندن - كرامتكارانه اسممی بر درجه كوسترمسی بنی اپی زماندن بری دوشوندیرییوردی . ‘ عجبا بونڭ اظهارنده ( كوسترمكده ) معنوی بر ضرر بڭا ترتّب ایدر می ، بر غرور ، بر خودفروشلق كتیرر می ؟ ‘ دییه سكز - اون سنه در أوزرنده توقّف ايتدم ( طوردم ) .
بو كونلرده اظهارینی بر اخطار ایله حس ایتدم . هم قلبمه كلدیكه : حضرت شیخ بڭا بر پایه ویرمییور . ‘ بلكه سعيد اسمنده بر مريدم هم بر خدمتده بولوناجق . هم فتنه و بلالردن اذن الهی ایله و شیخڭ دعاسيله و همّتيله محفوظ قالاجق . ‘ هم اوزاق یرده طاشلر كورونمز ، طاغلر كورونور . دیمك ، سكز یوز سنه لك بر مسافه ده كورونن ، خدمت قرآنيه نڭ شاهقه سیدر ؛ یوقسه سعید كبی قارینجه لر دگل .
مادام بو كرامت غوثیه یی اعلان و اظهاردن ، قرآن شاكردلرینڭ و خدمتكارلرینڭ شوقی آرتییور ، البته ** آرقه لرنده شيخ گيلاني كبی قهرمانلر قهرمانی ذاتلر همّت و دعالریله و اذن الهی ایله حمایه ایتدكلرینی بیلسه لر ، شوق و غیرتلری داها آرتار** . “ [١]
بدیع الزمان حضرتلری ، قرآنڭ كله جكدن اشارتله ویردیگی خبرلرڭ بولونمه سنده قوللانیلان ابجد حسابی ایله ياپديغي تحلیللرله ، بو قصيده ده حضرت شیخڭ كندیسنه و بر قسم اوڭده كلن طلبه لرینه خطاب ایتدیگنی و كندی حياتندن مهم حادثه لرڭ تاریخلرینه اشارت ایتدیگنی كوسترییوردی :
بو سرلی قصيده نڭ مئالی شویله در :
” هر تهلكه و صیقینتیده بزمله توسّل ایت .
همّتمله هر شیده هر زمان سڭا یاردیم ایده یم .
بن مريديمي قورقدیغی هر شیدن محافظه ايدنم .
اونی هر كوتولك و فتنه دن قورورم .
مريدم شرقده و غربده اولدیغی زمان ؛
هر هانگی بر أولكه يه كیتدیگنده اوڭا یاردیم ایدرم .
ای بنم نظممی اوقویان ! اونی سویله و قورقما !
چونكه شبهه سز سن عنایت كوزیله قورونمقده سڭ .
مخلص اولارق اللّٰه ایچون وقتڭ عبد القادري اول .
بنم محبّتمله سعید و صادق اولارق ياشارسين . “ [٢]
استاد حضرتلری بو قصيده نڭ شرحی ایچون اوزون و مستقل بر رساله یازمش و سكزنجی لمعه اولارق لمعه لر مجموعه سنه داخل ایتمشدر . صوڭره كی ییللرده بو امثال درت رساله داها تألیف ایتدكدن صوڭره ، بونلری سكّۀ تصديق غيبي مجموعه سنده بر آرایه كتیرمشدر .
یوقاریده كی سطرلرڭ ایضاحی ، استادڭ یاپدیغی ايضاحلره و تاريخچۀ حياتنه طایانارق شویله در :
١ - ” هر تهلكه و صیقینتیده بزمله توسّل ایت . همّتمله هر شیده هر زمان سڭا یاردیم ایده یم . “
استادڭ چوجقلغي بحثنده كچدیگی كبی ، كوچكلگندن اعتبارًا هر صیقینتیلی زماننده حضرت شيخي وسيله ياپارق كنديسندن همّت ایسته دیگنی و هر دفعه سنده خارقه بر شكلده اونڭ یاردیملرینی كوردیگنی آڭلاتیر . وان قلعه سندن دوشوب خارقە بر شكلده قورتولمه سنده ، روسیه ده كی اسارتندن فرار ایتمەسنده ، اسكی سعید دورندن یڭی سعيده گجديگي معنوي بحرانندە اولدیغی كبی حیاتی بوینجه اڭ مهم و اڭ تهلكه لی زمانلرده شیخ كیلانی ( ق س ) حضرتلرینڭ باذن اللّٰه ياردیمي سایه سنده قورتولمشدر .
٢ - ” بن مريديمي قورقدیغی هر شیدن محافظه ايدنم . اونی هر كوتولك و فتنه دن قورورم . “
” مريدم “ كلمەسنڭ ابجد دگری ٢٦٥ ایتمكله ملّا سعید اسمنه ، هم دیگر بر حسابله ٢٩٤ ایتمكله ، استادڭ حجری طوغوم تاريخي اولان ١٢٩٤ تاریخنه توافق ایدر . دیمك شیخ كیلانی حضرتلری ، ١٢٩٤ ‘ ده دنیایه كله جك ملّا سعید اسمنده برمريدینه خطاب ایتمكده و اونی قوروياجغني خبر ويرمكده در . استاد بدیع الزمانڭ ، نه جهتله حضرت شیخڭ مريدي اولديغي حقّنده كندیسی شو آچيقلامه لرده بولونور :
” بن سكز - طقوز یاشنده ایكن ، بتون ناحيه مزده و اطرافنده كی اهالی نقشی طريقتنده و اوراجه مشهور غوص خيزان ناميله بر ذاتدن استمداد ایدركن ( مدد ایستركن ) ، بن اقربامه و عموم اهالی یه مخالف اولارق ” یا غوث گیلانی “ دیردم . چوجقلق اعتباریله المدن جوز كبی اهمّیتسز بر شی غائب اولسه ، ” یا شیخ ! سڭا بر فاتحه ، سن بنم بو شيئمي بولدیر “ دیردم . عجيبدر و یمین ایدییورمكه ، بیڭ دفعه بویله حضرت شیخ ، همّت و دعاسيله امدادیمه يتيشمش. اونڭ ایچون بتون حیاتمده عموميتله فاتحه و اذكار نه قدر اوقومش ایسه م ، ذات رسالتدن ( ع ص م ) صوڭره شيخ گيلاني يه هديه ایدییوردم . بن أوچ - درت جهتله نقشی ایكن ، قادری مشربی و محبتی بنده اختیارسز حكم ايدييوردي. فقط طريقتله اشتغاله علمڭ مشغولیتی مانع اولویوردی .
صوڭره بر عنايت الهيه امدادیمه یتیشوب غفلتی طاغیتدیغی بر زمانده حضرت شيخڭ ” فتوح الغيب “ نامنده كی كتابي حسن تصادفله ألمه كچمش . یگرمی سكزنجی مكتوبده بیان ایدیلدیگی كبی ، حضرت شیخڭ همّت و ارشاديله اسكي سعيد یڭی سعیده انقلاب ایتمش . او فتوح الغیبڭ تفألنده اڭ أوّل شو فقره چیقدی : ( سن دار الحكمتده سڭ. او حالده كندیڭه قلبڭی تداوی ایده جك بر طبیب آرا ! ) یعنی ، ” ای بیچاره ! سن دار الحكمة الاسلاميه ده بر اعضا اولمق جهتیلە كویا بر حكیمسڭ ، اهل اسلامڭ معنوی خسته لقلرینی تداوی ایدییورسڭ . حالبوكه ، اڭ زیاده خسته سنسڭ. سن ، أوّل كندیڭه طبیب آرا ، شفا بول ؛ صوڭره باشقه سنڭ شفاسنه چالیش . “ ( حضرت استاد تام او صیره ده دار الحكمت اعضاسي اولارق مشيخت اسلاميه ده چالیشییوردی ! ) ایشته او وقت ، او تفأّل سريله ، مادی خسته لغم كبی معنوی خسته لغمي ده قطعیًا آڭلادم .
او شیخمه دیدم : ” سن طبيبم اول . “ الحق او طبيبم اولدی . فقط پك شدّتلی عملیات جراحیه یاپدی . ” فتوح الغیب “ كتابنده ” یا غلام ! “ ( ای اوغول ) تعبیر ایتدیگی بر طلبه سنه پك مدهش عملیات جراحیه یاپییور . بن كندیمی او غلام يرينه وضع ایتدم . فقط پك شدّتلی خطاب ایدییوردی . ” ایها المنافق “ ” ای دیننی دنیایه صاتان ریاكار “ دييه دييه لوم ایدییوردی . كتابڭ یاریسنی آنجق اوقویابیلدم . صوڭره او رساله یی ترك ايتدم . بر هفته باقامدم . فقط عملیات جرّاحیەنڭ آرقه سندن بر لذت كلدی ؛ اشتیاق ایله او مبارك أثری آجی تریاق كبی ویا صولفاتو كبی ايچدم. الحمد للّٰه ، قباحتلریمی آڭلادم ، یاره لریمی حس ایتدم ، غرور بر درجه قیریلدی . “ [٣]
حضرت شیخڭ افاده سنده كچن هر تورلی شر و فتنه دن قورونمسي حقّنده حضرت استاد شو ايضاحلرده بولونور :
” اوت حریتدن ( مشروطيتڭ اعلانندن ) یگرمی - اوتوز سنه صوڭره یه قدر ، یگرمی فتنۀ عظیمە ایچنده فوق العاده بر صورتده غوسڭ او مريدي محفوظ قالمشدر . قورقدیغی شر و تهلكه لردن بر غیبی محافظه ایله قورتولمشدر . “ [٤]
یینه شیخ حضرتلرینڭ كندیلرینی محافظه سی حقّنده شونلری سویلر :
” بونڭ كبی پك چوق تهلكه ده حضرت غوثڭ كوستردیگی عربی تاریخ اعتباریله ، حقیقتًا بر حفظ الهی ايچنده بولونديغمي حس ایدییوردم . دیمك جناب حقّ او قدسی استادیمي ، قورویوجی بر ملائكه كبی بڭا محافظ قیلمش . “ [٥]
شیخ كیلانی ، قصيده سنڭ بو سطرنده ، ابجد حسابیله برنجی جهان حربنده استادڭ حرب اثناسنده خارقه بر شكلده قورونديغي تاریخه اشارت ایتمكده در . عین یرده استاد ، حضرت شیخڭ كندیسنی حربده ناصل محافظه ایتدیگنی ایسه شويله آڭلاتير :
” نوع بشره كلن اڭ بویوك بر مصیبت حرب عمومی هنگامنده ، چوق تهلكه لره معروض قالدم . حضرت غوثڭ كوسترديگي عربي تاریخده ویا آز أوّل ، خارقه بر صورتده قورتولدم . حتّا بر دفعه ، بر دقیقه ده أوچ كله ( قورشون ) ئولدیره جك يريمه بڭا اصابت ایتدیگی حالده تأثیر ایتمه دیلر . بتلیسڭ سقوطنده ( روسلرڭ ألنه دوشمه سنده ) ، بر مقدار طلبه لرمله روس عسكرلرينڭ بر طابوری ایچنه دوشدك . بزی صاردیلر ، هر طرفدن اوزریمزه ال اله آتش ایدیلدی . درت دانه سی مستثنا ، بتون آرقداشلرم شهید اولدقدن صوڭره ، طابورڭ درت صیره لرینی یاردق ؛ یینه اونلرڭ ایچنده بر یره كیردك . اونلر أوستمزده ، اطرافمزده سسمزی ، اوكسوروگمزی ایشیتدكلری حالده بزی كورمييورلردي . اوتوز درت ساعت ، او حالده چامور ایچنده ، بن ياره لي ايكن حفظ الهی ایله استراحت قلب ایچنده محافظه ایدیلدم . “ [٦]
٣ - ” مريدم شرقده و غربده اولدیغی زمان ؛ هر هانگی بر أولكه يه كیتدیگنده اوڭا یاردیم ایدرم . “
بو سطرڭ ایضاحی شویله در : ” ایشته بو فقیر ، او تاريخ عربيده ( ١٣٣٧ - ١٩١٨ ) روس اسارتندن ، تك باشمله پتروكراددن ( پترسبورك ) بر آی شمال شرق ( قوزی طوغو ) طرفندن فرار ایدوب ، چوق انواع مهالك ( تهلكه لر ) واركن ، روسجه بيلمديگم حالده ، بر محافظۀ غيبيه آلتنده پك چوق بلادي ( أولكه لري ) سیر و سیاحت ایتدم . تا وارشووه ، آوستوريه طریقیله استانبوله گلوب اوزون بر دائرۀ ارضده سیاحت ایتدم . حضرت غوثڭ دیدیگی كبی ، او اسارت شرقيه ( طوغو اسارتی ) و او سير بلاد كثيره ( چوق أولكه لري كزمه ) ایچنده اذن الهی ایله استغاثه مه مدد ( غوصدن يارديم ايسته ديگمده یاردیم ) كورویوردم . دیمك اذن الهی ایله حضرت غوث ، ملك كبی بو وظيفه يي دعاسيله یاپمش . “ [٧]
٤ - ” ای بنم نظممی ( شعريمي ) اوقویان ! اونی سویله و قورقما ! چونكه شبهه سز سن عنایت كوزیله قورونمقده سڭ . “
” شیخ كیلانی ، بدیع الزمان ملّا سعید نامیله ياد اولونان و اوراد منتظمه سنی اوقویان مريدينه دیركه : ” بنم نظممی ، یعنی مسلك و مشربمی و مجاهداتمی كوسترن مقالاتمی سویله ؛ یعنی نظممدن مراد ، سنڭ رساله لرڭ و سوزلرڭ و مكتوباتڭدر … اوت ، ” منشیدن “ علم جفرله ( ابجد حسابیله ) ” ملّا سعید “ ی كوستردیگی كبی ” نظمي “ ( بنم نظمم ) ایله رسالت النّوري گوسترر . ” اونی سویله و قورقما “ ١٣٣٢ ‘ یی ( ١٩١٤ ‘ ی ) كوسترر . او تاریخ ، مبدأ جهاديدر ( جهادينڭ باشلانغيجيدر ) . او تاریخده ” اشارات الاعجاز تفسيري “ نڭ نشریله مجاهده یه باشلامش . “ [٨]
٥ - ” مخلص اولارق ، اللّٰه ایچون وقتڭ عبد القادري اول . بنم محبّتمله سعید و صادق اولارق ياشارسڭ . “
” وقتڭ عبد القادري اول ! “ جمله سنده كی ” قادری “ كلمه سی ، ابجد حسابیله ، حضرت استادڭ هم ” بدیع الزمان سعید “ اسملری برلكده ، هم ده ” نورسی “ لقبنڭ رقمی اولان ٣٢٥ ‘ ە توافق ایتمكله ، بولوندیغی عصرڭ عبد القادر گیلانی كبي بر وظيفه ليسي اولاجق ذاتڭ ” بدیع الزمان سعید نورسی “ اولدیغنه اشارت ایتمكده در . هم حجری ١٣٢٥ ( ١٩٠٨ ) سنه سنده استانبوله گيدوب معنوی جهادينه باشلادیغی تاریخی كوسترمكده در .
هم بو سطرده ، ” تعیش سعيداً “ ( سعید - مسعود اولارق ياشارسڭ ) عباره سی آچیقجه اسمنی كوستردیگی كبی ، كیمسه دن بر يارديم قبول ایتمه دیگی حالده معیشت یوڭندن مسعود بر حیات سوره جگنه ده اشارت ایدیلمكده در .
حضرت شیخڭ استاد بديع الزمانه اسميله اشارت ایتمه سنڭ سري
غوص اعظم سیّد عبد القادر گیلانی ( ق س ) حضرتلری ، قصيده سنده ایكی یرده استاد بدیع الزمان حضرتلرینڭ اسمنی ” سعید “ دییه آچیقجه ذكر ايتمكده يدي . اسكیدن بری بویوك ذاتلر ، كندیلرندن چوق صوڭره كلن بعض بیوكلردن خبر ویرمشلر ، بر جهتده اونلرڭ خدمتلرینی آلقيشلامشلردى . فقط آچیقجه اسمنی ذكر ایتمدن ، اوستی قپالی ایما و رمزلرله اشارتلرده بولونمشلردی . حضرت شیخڭ ، نه دن ” سعید “ اسمنی آچیقجه ذكر ايتمه يي ترجیح ایتدیگنی ، بديع الزمان حضرتلري ، غایت تواضع و محویت دویغولری ایچنده شویله آچيقلامقده در :
” شیخ گیلانی او مشهور قصیدەسنده صراحت درجه سنده ( آچیقجه ) حزب القرآندن ( نور طلبه لرندن ) بحس ایتديگي كبي ورد العشا مناجاتنده دخی مذكور آیته استنادًا ، حزب القرآنڭ بر خادمنی ( استاد بديع الزماني ) تصریحًا ( آچیقجه ) و آرقداشلرینی اشارت درجه سنده خبر ویرییور . غوث اعظمڭ ( عبد القادر گيلانينڭ ) استقبالدن ( استاددن و نور طلبه لرندن ) خبر ویردیگی نوعندن مشهور شیخ الاسلام احمد جامی ( ق س ) دخی ، امام عراب باني اولان احمد فاروقیدن ( ق س ) خبر ویردیگی كبی ؛ جلال الدین رومی ( ق س ) نقشبنديلردن خبر ويرمش. داها بو نوعدن چوق اولیالر ، واقعه مطابق ( كرچگه اویغون ) خبر ویرمشلر . فقط اونلرڭ بر قسمی صراحته ياقين خبر ویرمشلر . دیگر بر قسمنڭ خبرلری ایسه ، چندان ( كرچه ) بر درجه مبهم ( قپالی ) و مطلقدر . فقط بحس ایتدكلري ذاتلر مقام صاحبی و بویوك اولدقلرندن ، بیوكلكلری و تعینلری ( بيلينيرلكلري ) جهتیله اومبهم اخبار غیبی یی بالاستحقاق كنديلرينه آلمشلر .
مثلا ، احمد جامی دیمشكه : ‘ هر درت یوز سنه باشنده مهم بر احمد كلیر . بیڭ تاريخي باشنده كی احمد اڭ مهمیدر . ‘ یعنی او الفڭ ( ایكنجی بيڭڭ ) مجددیدر . ایشته بویله مطلق برصورتده سویله دیگی حالده ، امام ربانینڭ بیوكلگی و تشخصی ، او خبر غیبی یی قطعي اولارق كندینه آلمش . [٩] حضرت مولانا جلال الدین رومی ده نقشبندیدن مبهم بر صورتده بحس ایتمش . فقط نقشیلرڭ بیوكلگی و یوكسكلگی و تشخصلری ، او خبری ده بالاستحقاق ( حق ایدرك ) كنديلرينه المشلر . ایشته بو كرامتكارانه اخبار غیبی نوعندن غوص اعظم قدس سره دخی ، حزب القرآندن اشاری برصورتده خبر ویردیگی كبی ،حزب القرآنڭ بر خادمی اولان بو بیچاره سعيدي ايكي یرده صراحتًا ( اسمنی آچيقجه ذكر ایدرك ) خبر ویرییور .
مبهم و مطلق بیراقمدیغنڭ سري شودركه : بو بیچاره سعید ، مقام صاحبي اولمامشكن و بویوك دگل ايكن و مطلق تعبیری تشخیص ایده جك بر تشخصی ( فرقلی طرفی ) یوقكن ، لطف الٰهي ايله بویوك بر مقامڭ خدمتنده بولونمه سیدر . عادتا بر نفر ایكن ، مشیریت ( كنه رال ) مقامی خدمتنده بولونمسيدر. ايشته كوچكلگی و اهمیتسزلگی ایچوندركه ، حضرت غوث أوته كی اولیایه مخالف اولارق یالڭز اشارتله قالمایوب ، صراحت درجه سنده پارمغنی اونڭ باشنە باصییور .
اوت ، سرگذشت حیاتمده كچن و چوغنی كیزله دیگم چوق خارقه واقعه لر وار . كندیمی هیچ بر وجه ایله كرامتە لايق كورمدیگم ایچون ، اونلری بعضًا تصادفه ، بعضًا ده باشقه اسبابه اسناد ایدییوردم . شیمدی قناعتم كلییوركه ، اوخارقەلر غوث اعظمڭ بر سلسلۀ كرامتنی تشكیل ایدییورلر . دیمك اونڭ دعاسیله و همتیله ، اوڭا كرامتاً و بزه اكرام نوعندن بر نوع عنایت الهیه یه مظهر اولمشز . “ [١٠]
غوث اعظمڭ مژده سنڭ نتیجه سی
بدیع الزمان حضرتلری ، غوص اعظم شیخ عبد القادر كیلانی حضرتلرینڭ داها باشقه خبر و اشارتلرینی ده بو رساله سنده آڭلاتیر . بتون بو اشارتلردن نور طلبه لرينڭ آلمه لری كركن حصه یی ایسه شو سطرلرله افاده ایدر :
” ای بنمله برابر حضرت شیخڭ توجّه و دعاسنه مظهر قرداشلرم ! شو استادیمز ، بزی استقبالده عدم ظلماتی ( یوقلق قراڭلقلری ) ایچنده دوشونوب بزمله مشغول اولوركن ، بز او ماضيده موجود و نور پرده لری ایچنده كی استادیمزي و استادیمزڭ استادی و جدی اولان فخر العالمين علیه الصّلات والسلام افندیمزڭ توجهلرندن غفلت ایتمك ، اونلره استناد ایتمه مك ( طايانمامق ) لايقميدر ؟ مادام اونلر بزی دوشونویورلر ؛ بز ده بتون قوت و روحمزله اونلره اعتماد ايدوب و امرلرینه بلا قید و شرط ( قیدسز شرطسز ) اطاعت ایتمه لی یز .
اهل دنیانڭ تلسز تلغراف و تلفونلری شرقدن غربه كیتدیگی كبی ، ایشته اهل حقيقتڭ ده ماضيدن ، طقوز یوز سنە مسافۀ عظیمه دن مستقبله بویله معنوی تلفونلری ایشله یه بیلیر و معنوی تلسقوپلری كوره بیلیر … حضرت شيخڭ بو بش سطرنده سكز - طقوز قوتلی اشارتڭ اجتماعنده ( برلشمه سنده ) هیچ شك و شبهه بیراقمدیكه : حضرت شیخ ، شيمديكي قرآن حكیمڭ شاكردلرینه باذن اللّٰه استادلق ایدییور ؛ بحول الله شفقتی آلتنده حمایه ایدییور . “ [١١ ]
استاد بدیع الزمان حضرتلری ، بویله بویوك ذاتلرڭ اشارتلرینه و حیاتی بوینجه پك چوق خارقه لره مظهر اولمه سنه رغماً زیارتنه كلنلره : ” بنم شخصمدن بر همّت بكله مه ییڭز و شخصمی مبارك طانیماییڭز . بن مقام صاحبي دگلم . عادی بر نفرڭ مشیر ( كنه رال ) مقامنڭ أوامرینی ( امرلرینی ) تبليغي كبی ، بن ده معنوی بر مشيريت مقامنڭ أوامرینی تبلیغ ایدییورم . “ دییوردی .
بو سوزلر أوزرینه بعض انسانلرڭ ، ” سنی حاجاتمزه یارایاجق آدم ظن ایدوب ، سنڭ زیارتنه كلییورز . بزه عالمدن زياده بر صاحب ولایت ، صاحب همت و صاحب كمالات لازم . اگر حقيقت حال دیدیگڭ كبی ایسه ، زيارتڭزە ياڭليش كلدك “ دیدكلرینی حاللرندن آڭلایان حضرت استا ، كندیسی أوزرنده كورونن خارقه لری تمامًا اللّٰهڭ بر لطفی اولدیغنی كوسترن شو خارقه ایضاحلری یاپار :
” ناصلكه بر پادشاهڭ عادی بر خدمتكاری و بیچاره بر نفری ؛ پادشاه نامنه فريقلره ، پاشالره هداياي شاهانه سني و نشانلرینی ویرییور ، اونلری منّتدار ایدییور . اگر فريقلر و مشيرلر ، ‘ بو عادی نفره نه دن تنزّل ایدوب ، الندن احسان و نشانلری آلییورز ؟ ‘ دیسه لر ، مغرورانه بر دیوانه لكدر . اگر او نفر دخی ؛ وظیفه سنڭ خارجنده مشيره قيام ایتمزسه ( آیاغه قالقمازسه ) ، كندینی اوندن یوكسك كورسه ، ابلهجه سنه بر دیوانه لكدر . هم اگر او ممنون اولان فريقلردن بريسي ، متشكّرانه او نفرڭ قولوبه جگنه تنزّلاً مسافر كیتسه ؛ قورو اكمكدن باشقه بولمایان او نفر محجوب قالمامق ايچون ، او حالی كورن و بیلن پادشاه - البته او نفرینی محجوب ایتمه مك ایچون - مطبخ شاهانه دن ( پادشاهڭ موطفاغندن ) ، صادق خدمتكارینڭ محترم مسافرینه طبله ( سفره ) كوندرر ؛ أویله ده : قرآن حكیمڭ صادق بر خدمتكاری ، نە قدر عادی اولورسه اولسون قرآن نامنه ، اڭ بویوك انسانلره امرلرینی چكینمه یه رك تبلیغ ایدر و اڭ زنگین روحلی اولانلرە قرآنڭ عالی الماسلرینی یالوارارق متذلّلانه دگل ، بلكه مفتخرانه و مستغنیانه صاتار . اونلر نه قدر بويوك اولورسه اولسون ، او عادی خدمتكاره ، وظیفه باشنده ایكن تكبّر ایده مزلر . و او خدمتكار دخی ، اونلرڭ اوڭا مراجعتنده ، كندینه مدار غرور بولاماز . . و حدندن تجاوز ایتمز . اگر او خزينۀ قدسيه نڭ مشتریلری ایچنده بعضیلری ، او بيچاره خدمتكاره ولایت نظریله باقسه لر و بویوك طانیسه لر ؛ البته حقيقت قرآنيه نڭ مرحمت قدسيه سي شانندندركه ، او خدمتكارینی محجوب ایتمه مك ایچون ، خزينۀ خاصّۀ الهيه دن ، او خدمتكارڭ هیچ خبری و مدخلی ( قاریشمه سی ) اولمادن ، اونلره مدد ویرسین و همّت ایدرك فیضدار ایتسین . “ [١٢]